Memurun anne ve babasına bakması ile bakmakla yükümlü olması arasındaki fark nedir?

SORU; Sınıf öğretmeniyim, Annem kronik hasta ve aynı evde ikamet ediyoruz. Okul müdürüme dilekçe vererek, annemin hayatını tehlikeye atmamak için ilkokul 1. sınıfın tarafıma verilmemesi, üst sınıfların verilerek evde uzaktan eğitimle canlı yayın yapma talebinde bulundum fakat "Anneniz memur emeklisi olduğundan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre annenize bakmakla yükümlü değilsiniz o nedenle talebinizi kabul edemiyorum" denilerek red edilmiştir. Bu konuda okul yetkilileri doğru işlem mi yapmışlardır?

CEVAP;

KİŞİNİN SAĞLIK GİDERLERİ AÇISINDAN BAKMAKLA YÜKÜMLÜ OLDUĞU KİŞİLER KİMLERDİR?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin 1.fıkrasının (10) numaralı bendinde bakmakla yükümlü olunan kişiler hakkında şu açıklama bulunmaktadır:

"10) Bakmakla yükümlü olduğu kişi: 5 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi ile 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin, ve numaralı alt bentleri ile yedinci ve sekizinci fıkraları ile onikinci fıkrasındaki askeri öğrenci adayları ile Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi öğrenci adayları dışında kalan genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;

a) Eşini,

b) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malül olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını,

c) Geçiminin genel sağlık sigortalısı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasını, ifade eder."

Bu açıklamalara göre; memurun, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan eş ve çocukları ile ana ve babaları da bakmakla yükümlü olunan kişi sıfatıyla genel sağlık sigortasından yararlandırılacaktır.

Dikkat edileceği üzere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun bakmakla yükümlü olan kişileri memurun genel sağlık sigortasından yararlandırılıp yararlandırılamayacağı hususunda hüküm içermektedir.

KİŞİNİN SOY BAĞI AÇISINDAN BAKMAKLA YÜKÜMLÜ OLUĞU KİŞİLER KİMLERDİR?

4721 Türk Medeni Kanununun "A. Nafaka yükümlüleri" başlıklı 364. maddesi 1. fıkrasındaki; "Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür." hükmüne göre; herkes, yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan alt ve üst soya ve erkek-kız kardeşlerine yardım etmekle yükümlüdür.

4721 Türk Medeni Kanununun "B. Karşılıklı yükümlülükler" başlıklı 322. maddesi de; "Ana, baba ve çocuk, ailenin huzur ve bütünlüğünün gerektirdiği şekilde birbirlerine yardım etmek, saygı ve anlayış göstermek ve aile onurunu gözetmekle yükümlüdürler." hükümlerini içermektedir. Gelenek ve göreneklerimizde bunu gerektirir.

Kısacası Memurun; eşi, annesi, babası, bakmakla yükümlü olduğu çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edildiği kardeşine soy bağı açsından bakması ile sağlık sigortasından yararlandırılıp yararlandırılamayacağı hakkında bakmakla yükümlü olması arasında dağlar kadar fark vardır.

Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin "Sağlık Mazeretine Bağlı Yer Değişikliği" başlıklı 13. maddesi 1. fıkrasında kısmında şu hükümler bulunmaktadır:

"Memurun sağlık mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendisi, eşi, annesi, babası, bakmakla yükümlü olduğu çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edildiği kardeşinin hastalığının görev yaptığı yerde tedavisinin mümkün olmadığı veya mevcut görev yerinin söz konusu kişilerin sağlık durumunu tehlikeye düşüreceğini eğitim ve araştırma hastanesi veya üniversite hastanesinden alınacak sağlık kurulu raporu ile belgelendirmesi gerekir."

Bu hükümlere göre devlet memurunun sağlık durumu özründe annesi ve babasında bakmakla yükümlü olduğu şartı aranmamaktadır.

Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Ders yılı süresi ve haftalık ders programı" başlıklı 5 maddesi 2. fıkrasındaki; "(2) Haftalık ders programı, öğretim yılı başında ve gerekli hallerde ders yılı içinde okul yönetimince hazırlanır. Bu programda yönetici ve öğretmenlerin okutacakları derslerin gün ve saatlere göre öğretmenlerin mazeretleri de dikkate alınarak dengeli olarak dağılımı yapılır ve ilgililere imza karşılığı duyurulur." hükmünün de dikkate alınarak öğretmenin mazeretlerinin de dikkate alınması gerekmektedir.

Dolayısıyla Memurun; eşi, annesi, babası, bakmakla yükümlü olduğu çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edildiği kardeşine soy bağı açsından bakması ile sağlık sigortasından yararlandırılıp yararlandırılamayacağı hakkında bakmakla yükümlü olması birbirinden farklı kavramlar olduğundan okul yetkililerinin talebinize olumlu yanıt vermesi gerektiğini değerlendirmekteyiz.

Ahmet KANDEMİR