Çocuğu için refakat izni kullanan sözleşmeli personel annesi için de bu izni kullanabilir mi?

Soru: Eşim İstanbul'da kamuda bir eğitim araştırma hastanesinde 657-4/B hemşire olarak görev yapiyor. 20 Haziranda doğum yapti ve bebeğimizin ayağında tedavi gerektirecek bir hastalık vardı. Süt izninden sonra gerekli sağlık kurulu raporunu aldık ve 3 ay refakat izni kullandı eşim.

Sorum şu: eşimin annesi 1 ay önce bağırsak kanserinden ameliyat oldu ve şu an iliostomi torbası var. Eşim evde sürekli bakımını yapiyor enfeksiyon olmamasi için. Eşimin bebeğimiz için aldığımız refakat izninden sonra annesi için de bakmakla yükümlü olduğu için 3 ay alabilir mi yasal olarak?

Cevap: Sözleşmeli personele refakat izni verilmesine ilişkin düzenleme; memurlara bu hakkın verilmesinden yaklaşık 7 yıl sonra, 14.5.2018 tarihli ve 2018/11809 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 9. maddesine eklenmiştir.

Esasların 9. maddesinin refakat iznine ilişkin son fıkrasında, "Sözleşmeli personelin, bakmakla yükümlü olduğu veya sözleşmeli personel refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hallerinde, bu hallerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, istekleri üzerine üç aya kadar ücretli izin verilir. Refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbi sebepler, refakat edilmediği takdirde hayati tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler belirtilir." denilmektedir.

Bu hükmün ilk cümlesi 657 sayılı Kanunun 105. maddesinin son fıkrası ile aynı ifadeleri içermekte olup, ikinci cümlesi Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları İle Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 10/2 maddesiyle benzerlik göstermektedir.

İzin hakkının verilmesinde memurlar ile sözleşmeli personel arasındaki temel fark memurlar azami 6 ay refakat izni kullanabilirken sözleşmeli personel 3 ay süreyle bu izni kullanabilmekte, ikinci bir uzatma imkanınından yararlanamamaktadır. Her iki statü için de verilen iznin koşullarının süre hariç aynı olduğu dikkate alındığında tereddüt içeren durumlarda memurlar için yapılan uygulama emsal alınabilecektir. Söz konusu Yönetmeliğin 10. maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında, aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memurun refakat izni kullanamayacağı, aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresinin altı ayı geçemeyeceği hükme bağlanmıştır. Bu hükmün mefhumu muhalifinden personelin izin kapsamındaki farklı bir yakını bu izni kullanabileceği sonucu çıkmaktadır. İzin verilebilmesi için kapsamdaki yakınların bakmakla yükümlü olunan kişiler kapsamında olmasına da gerek bulunmamakta, refakat edilmediği takdirde hayati tehlikenin bulunması yeterli kabul edilmektedir.

Nitekim mülga Devlet Personel Başkanlığı 11.5.2011 tarihli ve 6445 sayılı yazısında, bir yakını için azami süre kadar refakat izni kullanan Devlet memuruna diğer bir yakını için de maddede aranan şartları taşıması halinde refakat izni verilebileceği belirtilmiştir.

Sonuç olarak, çocuğunun sağlık problemi sebebiyle üç ay süreli refakat izni kullanan sözleşmeli personele; Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 9. maddesinin son fıkrasında aranan şartları taşıması halinde, annesinin rahatsızlığına bağlı olarak yeniden üç aya kadar refakat izni verilmesi gerektiğini değerlendirmekteyiz.