KİT'lerde 3 yıl çalışma zorunluluğuna kimler tabi mi?

Soru: Devlet memurluğundan istifa edip KİT yönetim kurulu kararı ile 399 sayılı KHK'ye tabi bir pozisyona açıktan atananların da üç yıl süreyle başka kurumların kadro ve pozisyonlarına atanması yasak mı? Yoksa yasaklama sadece merkezi yerleştirmeyle atananları mı kapsıyor?

Cevap: Kamu iktisadi teşebbüslerinin personel rejimi genel olarak 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile düzenlenmiştir. Kapsam dışı statüde personel istihdam eden kurumlar (BOTAŞ, TPAO, KIYEM, TEMSAN) ise bu KHK hükümlerine tabi değildir. 399 sayılı KHK'ye tabi kuruluşlarda üç statüde personel istihdam edilmektedir. Bunların ilki aynı zamanda 657 sayılı Kanun hükümlerine tabi olan 1 sayılı cetvel kapsamındaki memurlar, ikincisi sözleşmeli personel, üçüncüsü ise işçilerdir.

KİT'lerde görev yapacak sözleşmeli personel üç farklı şekilde işe alınabilmektedir. Bunlardan ilki KPSS sonuçlarına dayalı olarak ÖSYM tarafından yapılan merkezi yerleştirme yöntemi, ikincisi özel yönetmelikle düzenlenmiş olması kaydıyla kuruluşun faaliyet alanı itibarıya özel nitelik gerektiren pozisyonlar için KPSS puan sıralamasına bağlı olarak yazılı ve sözlü/uygulamalı kurumsal sınav, üçüncüsü ise Devlet memuru olarak görev yapmaktayken istifa ederek yönetim kurulu kararıyla yapılan işe alım yöntemidir. İlk iki yöntemin hukuki dayanağı Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının ilgili yıla ait Genel Yatırım ve Finansman Programının Tespitine İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı olup, üçüncü yöntem ise açık bir hukuki dayanağı olmamakla birlikte mülga Devlet Personel Başkanlığı görüşleri çerçevesinde şekillenmiş ve yerleşik bir uygulama haline gelmiştir.

Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının 2020 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programının Tespitine İlişkin Kararın 7/4 maddesinde, "1/1/2020 tarihinden sonra sözleşmeli personel pozisyonlarına atananlar 3 hizmet yılını tamamlamadıkça; mesleğe özel yarışma sınavıyla yardımcı olarak atanan kadrolar ile bulunulan pozisyondan farklı ve öğrenim durumu itibariyle ihraz ettikleri unvanlı kador ve pozisonlara yapılacak atamalar hariç olmak üzere halen görev yaptıkları kuruluşlara veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına atanamaz. Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik kapsamında merkezi yerleştirme işlemlerine ve bu maddenin ikinci fıkrası kapsamında yapılacak ilanlara başvuramaz, yerleştirilseler dahi atama işlemleri yapılmaz." denilmektedir.

15 Kasım 2019 tarihli ve 30949 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2020 Yılına Ait Genel Yatırım ve Finansman Programının Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esasların Belirlenmesine Dair Tebliğin 7. maddesinde ise, "(1) 1/1/2020 tarihinden sonra sözleşmeli personel pozisyonlarına atanan personel, atanmasını takiben 3 yıl geçmedikçe halen görev yaptıkları kuruluşlara ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına atanamayacaklardır.
a) Kurumsal alım yöntemi ile teşebbüslerde sözleşmeli personel pozisyonlarına atananlar,
b) Mesleğe özel yarışma sınavı ile yardımcı olarak girilen kadrolar (örneğin müfettiş yardımcılığı, uzman yardımcılığı, stajyer kontrolörlük gibi kadrolar) ile bulunulan pozisyondan farklı ve öğrenim durumu itibarıyla ihraz ettikleri unvanlı kadro ve pozisyonlara yapılacak atamalar (örneğin memur unvanlı pozisyona atanmış personelin mühendis unvanlı bir kadro veya pozisyona atanması),
bu sınırlamanın dışındadır." hükümleri yer almaktadır.

Cumhurbaşkanı Kararında hangi şekilde olursa olsun KİT'lerde işe alınan tüm sözleşmeli personelin diğer kamu kurumlarına atanabilmesi için üç yılını tamamlamış olması (kariyer meslekler ile öğrenim durumu ile ihraz edilen unvanlar hariç) gerektiği ifade edilmekle birlikte Tebliğ hükmü ile kapsam daraltılmıştır. Cumhurbaşkanı Kararından farklı olarak Tebliğ hükmüne göre kurumsal alım yöntemi ile alınan sözleşmeli personel için üç yıl yasağı uygulanmayacaktır.

Sonuç olarak, mevzuatta açık bir şekilde düzenlenmiş olmasa da Devlet memurluğundan ayrılanların KİT yönetim kurulu kararı ile sözleşmeli personel olarak atanması, kurumsal bir alım yöntemidir. Başka bir ifadeyle bu şekilde atanan personelin de kuruluşların özel yönetmeliklerinde belirtilen özel nitelikleri haiz sözleşmeli personel alımında uygulanan KPSS puanı artı yazılı ve sözlü/uygulamalı sınav yöntemi ile alınan personel gibi üç yıl çalışma zorunluluğu kapsamında olmadığını değerlendirmekteyiz.