Sağlık çalışanlarının oda ve birlik problemi

1982 Anayasasına göre, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, meslek mensuplarının ortak ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halkla ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını koruma amacını güden, kanunla kurulan tüzel kişilerdir.

Sağlık alanında çok sayıda meslek ve çalışan bulunmaktadır. 11.04.1928 tarih ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun ek hükmünde yetki ve sorumlulukları düzenlenen acil tıp teknikeri, fizyoterapi teknikeri, odyolog, diyetisyen, anestezi teknikeri, tıbbi laboratuvar teknisyeni, tıbbi görüntüleme teknikeri, diş protez teknikeri, adli tıp teknikeri, diyaliz teknikeri, radyoterapi teknikeri, eczane teknikeri gibi sağlık meslek mensuplarının sayısı 30'un üzerindedir (Ek m. 13).
Sayın Sağlık Bakanının 15.12.2020 tarihinde yaptığı açıklamaya göre, ülkemizdeki hekim sayısı 165 bin 363, hemşire sayısı 204 bin 969 ve toplam sağlık çalışanı sayısı ise 1 milyon 61 bin 635'tir. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, 2018 yılı itibarıyla diş hekimlerinin sayısı 30 bin 615, eczacıların sayısı 32 bin 32'dir. Sağlık meslek mensuplarından yalnızca hekim, diş hekimi ve eczacılar için odalar ve birlikler kurulmuştur. Sağlık çalışanlarının büyük çoğunluğunun, bu arada en kalabalık sağlık meslek mensupları olan hemşirelerin odaları ve birliği bulunmamaktadır.

Bizce, tüm sağlık çalışanlarının odalarının ve birliklerinin olması eşitliğin gereğidir. Sağlık alanındaki mesleki örgütlenme, her meslek için ayrı odalar ve ayrı bir birlik şeklinde veya belirli meslekler için ayrı odalar ve birer birlik, diğer meslekler için ayrı odalar ve ortak bir üst kuruluş şeklinde olabilir. (H. Fehim Üçışık, Sağlık Hukuku, 4.baskı, İstanbul 2017, s. 117-118 )

TEK KANUN OLMALI

Bize göre, sağlık alanındaki meslek sayısının bir hayli artmış ve daha da artabilecek olmasından dolayı, her bir meslek için ayrı bir kanun çıkarılması uygun sayılamaz; bir tek "Sağlık Meslekleri Mensupları Oda ve Birlikleri Kanunu" olmalıdır. Bu kanunda, her bir meslek veya meslek grubu mensuplarının oda ve birlikleri için gerekli düzenlemeler bulunmalı ve bir mesleğin mensupları bir ilde belirli sayıya ulaştıklarında idari işlemle oda kurulabilmeli, yeterli sayı bulunmadığında esnaf ve sanatkarlar için olduğu gibi karma odalar kurulmalıdır.

İKİNCİ ODA OLABİLİR

Bizce, oda olan bir ilde, bir oda için yeterli sayıdan çok daha fazla meslek mensubu varsa avukatların ikinci baroları gibi ikinci bir oda da kurulabilmelidir.
Yürürlükteki Türk Tabipleri Birliği Kanunu, Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu ve Türk Eczacıları Birliği Kanunu, birçok konuda birbirinden farklı düzenlemeler içermekte, organ adlarında dahi uyumsuzluklar bulunmaktadır. Mesela aynı veya benzer görevleri olan kurula Türk Tabipleri Birliğinde Merkez Konseyi, Türk Diş Hekimleri Birliğinde Merkez Yönetim Kurulu, Türk Eczacıları Birliğinde Merkez Heyeti denilmektedir.
Tabip Odası ve Diş Hekimi Odası en az 100 kişiyle, Eczacı Odası ise en az 150 kişiyle kurulmaktadır.
Odaların olağan genel kurulları, Tabip Odaları ve Eczacı Odalarında her yıl, Diş Hekimi Odalarında iki yılda bir toplanmaktadır.
Oda Yönetim Kurulları, Tabip Odalarında 500 üyeye kadar 5, 500'den fazla üye varsa 7 kişiden, Eczacı Odalarında 250 üyeye kadar 5, daha fazla üye varsa 7 kişiden, Diş Hekimi Odalarında 300 üyeye kadar 5, daha fazla üye varsa 9 kişiden oluşmaktadır.
Tabip Odası Yönetim Kurulu ve Eczacı Odası Yönetim Kurulu 15 günde bir, Diş Hekimi Odası Yönetim Kurulu ise ayda bir olağan olarak toplanmaktadır.
Türk Tabipleri Birliğinin Büyük Kongresi her yıl, Türk Diş Hekimleri Birliğinin Genel Kurulu ve Türk Eczacıları Birliğinin Büyük Kongresi iki yılda bir toplanmaktadır.
Türk Tabipleri Birliğinin Büyük Kongresi, Oda Genel Kurullarınızı seçtiği delegelerden ve tabii üye olan Oda Başkanlarından oluşmakta; üye sayısı 200'e kadar olan Tabip Odaları için 3 delege, 500'e kadar olanlar için 5 delege, 1.000'e kadar olanlar için 7 delege, sonraki her 1.000 üye için 1'er delege seçilmektedir.
Türk Diş Hekimleri Birliği Genel Kurulu da delegeler ve tabii delege olan Oda Başkanlarından oluşmakta; üye sayısı 200'e kadar olan Diş Hekimi Odaları 5 delege, 500'e kadar olanlar 7 delege, 1.000'e kadar olanlar 7 delege, 1.000'den sonraki her 500 üye için 1'er delege seçmektedir.
Türk Eczacıları Birliğinin Büyük Kongresi ise yalnızca temsilcilerden oluşmakta; üye sayısı 200'e kadar olan Eczacı Odaları 5 temsilci, 500'e kadar olanlar ilave olarak her 150 üye için 1'er temsilci, 500'den fazla olanlar her 500 üye için 1'er temsilci seçmektedir.
Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi 11 üyeden oluşmaktadır; görev süresi 2 yıldır ve haftada bir toplanmaktadır.
Türk Diş Hekimleri Birliği Merkez Yönetim Kurulu meslekte 10 yıl bilfiil çalışmış 11 üyeden oluşmaktadır; görev süresi 2 yıldır ve ayda bir olağan olarak toplanmaktadır.
Türk Eczacıları Birliği Merkez Heyeti meslekte 5 yılı tamamlamış 11 üyeden oluşmaktadır; görev süresi 2 yıldır ve 15 günde bir olağan olarak toplanmaktadır.
Bizce, tüm sağlık meslek mensuplarının odalarının ve birliklerinin bir tek kanunda düzenlenmesi, mükerrer hükümler ve aynı konularda gereksiz farklılıklar bulunmaması yönünden de isabetli olacaktır.

Prof. Dr. H. Fehim Üçışık
İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi