Sözleşmeli personel siyasi partiye üye olabilir mi?

Soru: 1. 5393 sayılı Belediye Kanununun 49. maddesine istinaden sözleşmeli çalışan bir kişi siyasi partiye üye olabilir mi? Partiye üyeyken göreve başladıysa istifa etmesi şart mı?
2. Devlet memurunun siyasi partiye üye olması ve mensubu olduğunu beyan etmesi 657 sayılı Kanunun 7 ve 125/E maddesi uyarınca memuriyetten çıkarılma sebebi midir?

Cevap: Anayasanın 68. maddesinin beşinci fıkrasında, "Hakimler ve savcılar, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensupları, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, Silahlı Kuvvetler mensupları ile yükseköğretim öncesi öğrencileri siyasi partilere üye olamazlar." hükmü yer almaktadır. Aynı hükme 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 11. maddesinde de yer verilmiştir.

Devlet Memurları Kanununun 7. maddesinde, Devlet memurlarının siyasi partiye üye olmaları, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunmaları yasaklanmış, Kanunun 125. maddesinde siyasi partiye girmek yani üye olmak memuriyetten çıkarılmayı gerektiren, partiye üye olunmasa bile herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak ise kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiiller olarak belirlenmiştir.

5393 sayılı Kanunun 49. maddesinde Belediyelerde görev yapan sözleşmeli personel hakkında bu Kanunla düzenlenmeyen hususlarda vize şartı aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4. maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilen sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Hem 657 sayılı Kanunun 4/B maddesinde, hem de bu maddeye dayalı olarak yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda sözleşmeli personelin siyasi partiye üye olup olamayacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmemiştir. Ancak yukarıda yer verilen Anayasanan 68. maddesi ve Siyasi Partiler Kanunun 11. maddesi dikkate alındığında sözleşmeli personelin işçi niteliği taşımayan kamu görevlisi kapsamında olduğu ve siyasi partiye üye olamayacağı açıktır.

Danıştay 12. Dairesi E.2012/5570, K.2015/6613 sayılı Kararında, aynı zamanda şube başkanı da olan bir memura verilen kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı açılan iptal davasında iptal istemini; "kamu görevlisi olan davacının hiçbir siyasi partiye üye olamayacağı, herhangi bir siyasi parti, kişi ve zümrenin yarar veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamayacağı, davacının siyasi parti tarafından düzenlenen toplantıya katılması, ilgili toplantıda konuşulanlara olumlu yada olumsuz katkıda bulunmak suretiyle anılan partinin yararına katkı yapmasının kamu görevilyle bağdaşmayacağı, birsiyasi partinin düzenlediği toplantının kamu görvelileri ile ilglii bir yanının bulunmadığı, sonuç olarak dava konusu işlamda huuka aykırılık görülmediği" gerekçeleriyle reddeden ilk derece mahkemesi kararını onamıştır.

Memurlar ve sözleşmeli personelin bu görevlerine atanmadan önce varsa siyasi parti üyeliğinden ayrılmaları zorunludur. E-Devlet üzerinden siyasi parti üyeliği sorgulanabilmekte ve üyelikten ayrılma talebinde bulunulabilmektedir.

Sonuç olarak Devlet memurları ile mahalli idarelerde görev yapanlar da dahil sözleşmeli personelin siyasi partiye üye olamayacakları, üye olanların görevlerine son verileceğini değerlendirmekteyiz. Ayrıca, kamu görevine atanmadan önceki üyeliklerle ilgili olarak bir uygulama geliştirilmesi ve işçiler dışındaki kamu görevlilerinin üyeliklerinin otomatik olarak sonlandırılması sağlanmalıdır.