Memurun 'kastı yoksa' mal bildirimi vermemekten dolayı ceza verilemez

Olayda, veri hazırlama ve kontrol işletmeni olarak görev yapan davacı, "belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak" eylemi nedeniyle disiplin cezası ile tecziye edilmiştir.

İlk derece mahkemesi davayı reddetmiştir.

Davacı bu kararı temyiz etmiştir. Davacı, "Suç işleme kastı olmadığı, eşinin ve kızının bütün mal edinimleriyle ilgili olarak mal bildiriminde bulunduğu, Hyundai marka aracı önceki aracı ile değiş-tokuş yapmak ve mal bildirimine konu olmayacak bir meblağ ödemek suretiyle edindiği, tüm malvarlığının geliriyle uyumlu olduğunu" ileri sürmüştür.

Danıştay ise bu kararı şu gerekçe ile bozmuştur:

Adına tescil edilen otomobile ilişkin olarak edinme tarihinden bir ay içinde mal bildiriminde bulunmadığı sabit ise de, 657 sayılı Kanun'un 125/D-(j) maddesinde düzenlenen cezanın ihdas ediliş amacı da göz önünde bulundurulduğunda, davacının malvarlığı incelendiğinde geliri ile orantılı olmayan herhangi bir emarenin tespit edilmemiş olması hususları birlikte değerlendirildiğinde, davacının suç işleme kastıyla hareket etmediği sonucuna ulaşıldığından dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.

T.C. DANIŞTAY ONİKİNCİ DAİRE

Esas : 2016/9928

Karar : 2019/9335

Tarih : 28.11.2019

Temyiz Eden (Davacı) : ...

Vekili : Av. ...

Karşı Taraf (Davalı): Ticaret Bakanlığı (Gümrük ve Ticaret Bakanlığı)

Vekili : Av. ...

İstemin Konusu : Van 2. İdare Mahkemesi'nin 18/02/2016 tarih ve E:2015/1062, K:2016/290 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Yargılama Süreci:

Dava Konusu İstem: Doğu Anadolu Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Kapıköy Gümrük Müdürlüğü emrinde veri hazırlama ve kontrol işletmeni olarak görev yapan davacının, İstanbul Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü emrinde çalıştığı dönemde işlediği ileri sürülen "belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak" eylemi nedeniyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125/D-(j) maddesi uyarınca kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasına, öğrenim durumu itibarıyla yükselebileceği derecenin son kademesinde bulunması nedeniyle 657 sayılı Kanunun 125. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca cezanın brüt aylığından 1/2 oranında kesinti yapılmak suretiyle uygulanmasına ilişkin İstanbul Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Bölge Disiplin Kurulu'nun 16/12/2014 tarihli ve 2014/27 sayılı kararına yapılan itirazın reddine ilişkin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu'nun 23/02/2015 tarih ve 2015/5 sayılı kararının iptaline karar verilmesi istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti: Uyuşmazlığa konu olayda, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgeler ile soruşturma dosyası ve eklerinden, davacının, adına 27/03/2013 tarihinde tescil edilen Hyundai marka aracı mevzuatta belirlenen süre içerisinde Kuruma bildirmediği hususunun açık olduğu, bu durumda, davacının söz konusu mal varlığını süresi içinde idareye bildirmemesi nedeniyle eylemine uyan disiplin cezası ile cezalandırılmasında hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Temyiz Edenin İddiaları: Suç işleme kastı olmadığı, eşinin ve kızının bütün mal edinimleriyle ilgili olarak mal bildiriminde bulunduğu, Hyundai marka aracı önceki aracı ile değiş-tokuş yapmak ve mal bildirimine konu olmayacak bir meblağ ödemek suretiyle edindiği, tüm malvarlığının geliriyle uyumlu olduğu ileri sürülmektedir.

Karşı Tarafın Savunması: Davacının belirlenen süre içinde mal bildiriminde bulunmadığı, dava konusu işlemde hukuka aykırılığın söz konusu olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

Danıştay Tetkik Hakimi: Sakine ÖNDER KORKUT

Düşüncesi: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, 10/07/2018 tarih ve 30474 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümleri uyarınca Gümrük ve Ticaret Bakanlığı yerine Ticaret Bakanlığı hasım mevkiine alınmak suretiyle işin gereği görüşüldü:

İnceleme ve Gerekçe:

Maddi Olay:

Dosyanın incelenmesinden, İstanbul Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğündeki iş ve işlemler ile görevli personeller hakkında davalı idareye yapılan şikayetler üzerine Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığınca bu şikayetlerin incelenip soruşturulmasına karar verilmesi sonrasında düzenlenen 01/10/2014 tarihli ve 131-B/07 ve 131- B/08 sayılı soruşturma raporlarında, davacı ile ilgili olarak adına 27/03/2013 tarihinde tescil edilen ... marka araca ilişkin belirlenen sürede mal bildiriminde bulunmadığı belirtilerek 657 sayılı Kanun'un 125/D-(j) maddesi uyarınca kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasının teklif edildiği, getirilen bu teklifin İstanbul Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Bölge Disiplin Kurulunca görüşülerek 16/12/2014 tarihli ve 2014/27 sayılı karar ile davacının belirlenen durum ve sürede mal bildiriminde bulunmadığı ileri sürülerek 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125/D-(j) maddesi uyarınca kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasına, öğrenim durumu itibariyle yükselebileceği derecenin son kademesinde bulunması nedeniyle 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca cezanın brüt aylığından 1/2 oranında kesinti yapılmak suretiyle uygulanmasına karar verildiği, bu karara yapılan itirazın da Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu'nun 23/02/2015 tarihli ve 2015/5 sayılı kararı ile reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır, ilgili Mevzuat:

657 sayılı Kanun'un "Mal bildirimi" başlıklı 14. maddesinde "Devlet memurları, kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verirler." düzenlemesi yer almaktadır. Bu düzenleme ile mal bildiriminde bulunmak memurun ödev ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.

19.04.1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu'nun 5. maddesinde, bu kanun kapsamına giren görevlilerin, eşlerine ve velayeti altındaki çocuklarına ait bulunan taşınmaz malları ile her biri ayrı olmak üzere para, hisse senetleri ve tahviller ile altın, mücevher ve diğer taşınır malları, hakları, alacakları ve gelirleriyle bunların kaynakları, borçları ve sebepleri mal bildiriminin konusunu teşkil edeceği hükme bağlanmış, 6. ve 7. maddelerinde mal bildirim zamanı ile bildirimin yenilenmesine ilişkin esaslar düzenlenmiş ve bu Kanun kapsamındaki görevlere devam edenlerin sonu (0) ve (5) ile biten yılların en geç Şubat ayı sonuna kadar bildirimlerini yenileyecekleri ve yeni bildirimlerin yetkili merciler tarafından daha önceki bildirimler ile karşılaştırılacağı kuralına yer verilmiş, 10. ve devamı maddelerde ceza hükümlerine ilişkin esaslar düzenlendikten sonra 22. maddesinde de, mal bildiriminin şekli, düzenleniş biçimi, sayısı, neleri kapsayacağı ve mercilere nasıl ulaştırılacağı hususları ile Kanunun uygulanması bakımından gerekli görülecek diğer konuların Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak bir Yönetmelik ile düzenleneceği kurallarına yer verilmiştir.

3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun amacı, mal bildiriminde bulunmayı sağlayarak rüşvet ve yolsuzluklarla mücadele etmek olup, Kanun'da mal bildirimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. 3628 sayılı Kanun da, mal bildiriminde bulunacaklar, bildirimlerin konusu, zamanı, birden fazla mal bildiriminde bulunulması, bildiriminin yenilenmesi, bildiriminin verileceği merciler ve bildirimlerin gizliliğine ilişkin hususlar belirtilmekte ve ayrıca mal beyanında bulunmamak eylemi hapis cezasını gerektiren bir suç olarak kabul edilmektedir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 124. maddesinin ikinci fıkrasında; " Kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacı ile kanunların, tüzüklerin ve yönetmeliklerin Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde veya dışında yerine getirmeyenlere, uyulmasını zorunlu kıldığı hususları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre 125'inci maddede sıralanan disiplin cezalarından birisi verilir." hükmüne yer verilmiş olup, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (D) bendinin (j) alt bendinde; "Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak" eylemi, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller arasında sayılmıştır.

Hukuki Değerlendirme:

Dava konusu olayda, davacının 27/03/2013 tarihinde adına tescil edilen ... marka araca ilişkin olarak edinme tarihinden itibaren bir ay içinde mal bildiriminde bulunmadığı sabit ise de; yukarıda izah edilen mevzuat hükümleri ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/D-(j) maddesinde düzenlenen cezanın ihdas ediliş amacı da göz önünde bulundurulduğunda, davacının malvarlığı incelendiğinde geliri ile orantılı olmayan herhangi bir emarenin tespit edilememiş olması hususu birlikte değerlendirildiğinde, davacının suç işleme kastıyla hareket etmediği sonucuna ulaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.

Bu itibarla, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

Karar Sonucu :

Açıklanan nedenlerle;

1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,

2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin temyize konu Van 2. İdare Mahkemesinin 18/02/2016 tarih ve E:2015/1062, K:2016/290 sayılı kararının bozulmasına,

3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,

4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 28.11.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.