Dokuz başlıkta memurların yıllık izinlerle ilgili bilmesi gerekenler

Yaklaşık olarak 3 milyondan fazla memuru ilgilendiren yıllık izin konusuna 140 ve 154 seri nolu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğlerinde yer alan hükümler çerçevesinde, detay bir şekilde yer verilmiştir. 657 sayılı Kanunun 102-103 üncü maddelerinde düzenlenmiş olan yıllık izinlerle ilgili olarak maddeler halinde şu açıklamaya çalışacağız.

1- Yıllık izin hesabında hangi süreler dikkate alınır?

Yıllık izin sürelerinin hesabında, hangi statüde olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmet süreleri ile kamu kurum ve kuruluşlarında geçmese dahi Devlet memurlarının kazanılmış hak aylıklarında değerlendirilen hizmet sürelerinin dikkate alınması gerekmektedir.

Bir önceki yıldan devreden izin ile cari yıl izni toplamının kısmen veya tamamen kullanılamaması halinde, sadece cari yıl iznine tekabül eden kısmının bir sonraki yılda kullanılması mümkün bulunmaktadır. Bu şekilde yıl içinde kullanılan izinler öncelikle bir önceki yıldan devreden izin sürelerinden mahsup edilecektir.

ÖRNEK 1- 10 yıldan fazla hizmeti olan bir memur, 2020 yılında kullanamadığı 15 gün, 2021 yılına ilişkin 30 gün olmak üzere toplam 45 gün olan 2020-2021 yılları izninin 20 gününü kullanmış ancak 25 gününü kullanamamış ise kullanamadığı izin 2021 yılına ait olduğundan kalan 25 günlük izni, 2022 yılı içinde kullanabilecektir. Bununla beraber, 45 gün olan 2020-2021 yılları izninin, 10 gününü kullanıp, 35 gününü kullanamaması halinde, 2021 yılına ait izin süresi 30 gün, 2020 yılına ait izin süresi ise 5 gün olduğundan 2020 yılına ait 5 günlük izin 2022 yılına devretmeyecek, 2022 yılında sadece 2021 yılına ait 30 günlük izin devredecek ve ilgili 2022 yılında toplam 60 gün izin kullanabilecektir.

2- Yıllık izinde mahsup işlemi yapılır mı?

Memurlar tarafından alınan cari yıla ait yıllık iznin bir sonraki yıla taşması halinde, taşan kısım, iznin alındığı yıla ait olacağından bu kısım için yeni yıl izninden mahsup işlemi yapılmayacaktır.

ÖRNEK 1- 10 yıldan az hizmeti olan bir memurun 2020 yılına ait 20 günlük iznini 20.12.2020 tarihinden itibaren kullanması halinde, 2021 yılına taşan 10 günlük izni 2022 yılı izninden mahsup edilmeyecektir.

ÖRNEK 2- 30 gün izni olan bir memurun, 15.12.2020 tarihinden itibaren 25 gün izin alması halinde, 9.1.2021 tarihine kadar kullandığı 25 günlük izninin tamamı 2020 yılının izni sayılacaktır. 2020 yılından kullanamadığı 5 günlük iznini ise 2021 yılı içinde kullanabilecektir.

3- Önceki yıldan devreden iznin devrettiği yılda kullanılması zorunlu mudur?

Bir önceki yıldan devreden izin süresinin, mutlaka devrettiği yıl içinde kullanılması gerekmektedir. Bu şekilde devreden ve kullanılamayan izin süresi müteakip yıla devredilemeyecektir.

ÖRNEK 1- 10 yıldan fazla hizmeti olan bir memur, 2020 yılından devreden 15 günlük izni devrettiği 2021 yılına ait yıllık izni ile birlikte (toplam 45 gün) 20.12.2021 tarihinden itibaren kullanmak istemesi halinde 2021 yılı içinde 2020 yılına ait sadece 12 gün (20.12.2021-31.12.2021) izin kullanabileceğinden ve 2020 yılı izninin hiçbir şekilde 2022 yılına devretmemesi gerektiğinden ilgiliye en fazla 42 gün izin verilebilecektir. 2020 yılına ait kullanılamayan 3 günlük izin hakkı düşmüş olacaktır.

4- Yıllık izinde hastalananların aldığı raporlar

Yıllık iznini kullanmakta iken hastalığı sebebiyle rapor alan bir memurun rapor tarihinden itibaren yıllık izni kesintiye uğrayacağından, bu tarihten sonra raporda yazılı tedavi ve istirahat süresi ile ilgili hastalık izni işlemeye başlayacaktır. Bu durumda, yıllık iznini kullanmakta olan memurların hastalıklarından dolayı verilen hastalık izninin, yıllık izin içine dahil edilmemesi gerekmektedir.

Buna göre;

a- Yıllık iznini kullanmakta iken hastalığı nedeniyle rapor alan bir memurun hastalık izninin bitiş tarihi, yıllık izninin bitiş tarihinden sonraki bir tarihe rastlaması halinde memurun kullanamadığı yıllık iznini kullanmaya devam etmeksizin hastalık izninin bitimini müteakiben göreve başlaması gerekmektedir. Geriye kalan yıllık izni, izin vermeye yetkili amirlerin uygun göreceği tarihte kullanabilecektir.

ÖRNEK - 5.6.2021 tarihinde 17 gün yıllık izin alan ve 22.6.2021 tarihinde göreve başlaması gereken memurun, 19.6.2021 tarihinde 10 gün rapor alması halinde, raporun bitimini izleyen 29.6.2021 tarihinde göreve başlaması gerekmektedir. Alınan yıllık izinden rapor nedeniyle kullanamadığı, 3 günlük iznini ise amirin uygun göreceği bir tarihte kullanabilecektir.

b- Hastalık izninin, kullanılmakta olan yıllık iznin bitiş tarihinden önce sona vermesi halinde; ilgilinin yıllık izninden geri kalan kısmını, izin vermeye yetkili amirinden yeniden izin almaksızın izin süresinin bitiş tarihine kadar kullanması mümkün bulunmaktadır.

ÖRNEK - 10.7.2021 tarihinde 16 gün yıllık izin alan ve 26.7.2021 tarihinde göreve başlaması gereken memurun, 13.7.2021 tarihinde 7 gün rapor alması halinde, raporun bitiş tarihi olan 19.7.2021 tarihinden sonra geri kalan 6 günlük iznini kullanmaya devam edecek ve izninin bitiş tarihini müteakiben (26.7.2021) göreve başlayacaktır. Rapor nedeniyle kullanamadığı 7 günlük izin, ilgilinin isteği halinde amirin uygun göreceği bir tarihte kullandırılabilecektir.

c- Yıllık izinde iken, hastalık nedeniyle rapor alan bir memurun sağlık izninin bitiş tarihinin, kullandığı yıllık iznin bitiş tarihi ile aynı tarihe rastlaması halinde, sağlık izninin bitimini müteakiben görevine başlaması gerekmektedir. Geriye kalan yıllık izninin daha sonra kullandırılması mümkün bulunmaktadır.

ÖRNEK - 7.8.2021 tarihinde 18 gün yıllık izin alan bir memurun hastalanması nedeniyle 14.8.2021 tarihinde 11 gün rapor alması halinde rapor bitim tarihi ile yıllık izin bitim tarihi aynı güne rastladığından memurun 25.8.2021 tarihinde görevine başlaması gerekmektedir. Geriye kalan 11 günlük yıllık izni, amirin uygun göreceği bir tarihte kullandırılabilecektir.

5- Aday memurun yıllık izni nasıl hesaplanır?

17 Ocak 2020 tarihinde göreve başladım ve 2021 yılı Şubat ayında adaylığım kaldırıldı. Yıllık izin kullanmak istiyorum ama 2020''ye ait 20 gün izin kullandırılırken 2021''e ait izin kullandırılmıyor. 2020 yılı izinlerimi kullanabilir miyim?

657 sayılı Kanunun Yıllık İzni düzenleyen 102''nci maddesinde; "Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir" hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm çerçevesinde, hizmetin bir yıl olması halinde yıllık izne hak kazanılabilmektedir. Hizmet kavramı ise kazanılmış hak aylık hesabında değerlendirilen hizmet süresini ifade etmektedir. Aday memur olarak göreve başlayanlar bir sene görev yaptıktan sonra yıllık izne hak kazanmaktadır. Aday memurlar, bir yıllık hizmet sürelerini tamamladıklarında içinde bulunulan yıla ait yıllık izin haklarını kullanabilecekleri gibi bir sonraki yıl içinde birleştirerek de kullanabilmeleri mümkündür. Bu nedenle 2020 yılı için yıllık izin kullanamazsınız. Ancak, 2021 yılı için 20 günlük izin hakkınız olup, bunu 2021 yılı içinde kullanabileceğiniz gibi 2022 yılı içinde de kullanabilirsiniz.
Aday memurlar, kamu kurum ve kuruluşlarında geçirdikleri hizmet süreleri ile askerlikte ya da kazanılmış hak aylığında sayılabilecek türdeki özel sektördeki hizmet toplamının bir yıldan fazla olması halinde, aday olarak göreve başladıkları tarih itibariyle de yıllık izin hakkına sahip olabileceklerdir.

Örnek: 1 Haziran 2020 tarihinde göreve başlayan aday memurun, memurluğa girmeden önce 4 ay süre ile kamuda işçi (diğer statülerdeki kamu kurumlarında çalışmalar da dahil) olarak çalışmış olması halinde, 1 Şubat 2021 tarihi itibariyle 20 gün süreli yıllık izin hakkına sahip olacaktır. İzleyen yıl iznine 1 Ocak 2022 tarihinde hak kazanacak olan memurun 2020 yılı izin hakkı ise bulunmayacaktır.

6- Saatlik izinlerin yıllık izinden düşülmesi mümkün müdür?

Mesai saatleri içerisinde özel bir işimiz olduğunda, izin kağıdı doldurup, işimizi hallediyoruz. Ancak, bu kullandığımız izinler toplanıp senelik izinden düşülüyor. Bu yapılan işlem yasal mıdır?

657 sayılı Kanunun 103''üncü maddesinde yıllık izinlerin nasıl kullanılacağı düzenlenmiştir. Kanunun Mazeret İznini düzenleyen 104''üncü maddesinde ise; Memura, eşinin doğum yapması halinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hallerinde isteği üzerine yedi gün izin verileceği, belirtilen bu haller dışında, merkezde atamaya yetkili amir, ilde vali, ilçede kaymakam ve yurt dışında diplomatik misyon şefi tarafından, birim amirinin muvafakati ile bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde, mazeretleri sebebiyle memurlara on gün izin verilebileceği, zaruret halinde ise öğretmenler hariç olmak üzere, aynı usülle on gün daha mazeret izni verilebileceği bu takdirde de, ikinci kez verilen bu iznin, yıllık izinden düşüleceği düzenlenmiştir.

Uygulamada saatlik izin veya yarım günlük izin kullandırılmasına sık sık rastlanmaktadır. Ancak, hangi izinlerin yıllık izinden düşeceği yukarıda yer verilen hükümde de görüleceği üzere açık olarak Kanunda yer almaktadır. Yıllık izinlerden ancak, mazeret izinlerinden 10 günden fazlası düşülebilmektedir. Ayrıca, mazeret izinlerinin de nasıl ve kimler tarafından verileceği açıkça belirtilmiştir. Yani Kanunda belirtilen amirlerden başkasının vermiş olduğu saatlik veya yarım günlük izinlerin mazeret izni olarak değerlendirilmesi mümkün olmadığı gibi bunların da yıllık izinden düşülmesi mümkün değildir.

Sonuç olarak uygulamada idari izin olarak nitelendirilen izinlerin (mazeret izni olarak değerlendirilebilecekler hariç) yıllık izinlerden düşülmesi mümkün değildir. Bu konuda kanunen uygulama birliğini sağlamakla görevli olan Devlet Personel Başkanlığının bir tebliğle bu sorunu kökten çözecek bir düzenleme yapması gerekmektedir.

7- Kendisine hataen yıllık izin verilen aday memurun bu izni düşülebilir mi?

16 Aralık 2020 tarihinde aday memur olarak göreve başladım. Bana, müdürümüz izindeyken, 2021 Şubat''ta, adaylığım kalkmamış olmasına rağmen 10 gün yıllık izin verildi. Müdürüm izin dönüşünde bu iznimi 2004 yılında hak edeceğim izinden düşeceğini söyledi. Bu mümkün müdür?

657 sayılı Kanunun Yıllık İzni düzenleyen 102''nci ve 103 üncü maddelerinde yıllık izinlerin nasıl kullanılacağı açıkça düzenlenmiştir. Bu hükümler birlikte değerlendirildiği takdirde, 16 Aralık 2020 tarihinde memuriyete başladığınız dikkate alındığında yıllık izne hak kazanma tarihinizin 16 Aralık 2021 tarihi olması gerekirdi. Ancak, kurumunuz size yanlışlıkla zamanından önce bir izin kullandırmıştır. Sonuç olarak, 2021 ve 2022 yıllarında toplam 40 gün izin kullanma hakkınızın olduğu dikkate alındığında, size yanlışlıkla kullandırılan iznin bu sürelerden düşmesi mümkün değildir. Çünkü, sizin 2021 yılı Şubat ayında kullandığınız izin yıllık izin değildir. Bununla birlikte yapılan işlemlerle ilgili olarak mesuliyeti bulunanlar hakkında disiplin işlemi yapılması mümkündür.

8- Yol izni nedir ve yol izni uygulamasında objektif kriter var mıdır?

Yol izniyle ilgili açıklamalara 62 seri no'lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği'nde yer verilmiştir. Bu tebliğde; "Yasanın 102'nci maddesinde, zorunlu durumlarda memurlara yıllık izinler ine ek olarak gidiş ve dönüş için en çok dört gün izin verilebileceği öngörülmüştür. Bu iznin, bulundukları belediye ve köy sınırları dışında izinlerini geçiren memurlara, çok zorunlu ve çok ender durumlarda yetkili amirin gerek ve uygun görmesi halinde kullandırılması doğru olacaktır" ifadesine yer verilmiştir.

Tebliğe göre; bu iznin verilebilmesi için memurların bulundukları belediye ve köy sınırları dışında izinlerini geçirmesi ile çok zorunlu ve çok ender durumlarda yetkili amirin gerek ve uygun görmesi gerekmektedir. Bunun dışında yıllık izin kullanılması sırasında gidiş ve dönüş için idarenin takdiri ile verilen ikişer günlük yol süresinin verilmesinde bir kriter bulunmamakta olup, izin vermeye yetkili amirin iki dudağı arasındadır. Özellikle bazı kurumlarda bu iznin kullanılması sanki zorunluymuşçasına uygulanırken bazı kurumlarda ise hiç uygulanmayabilmektedir. Birçok kurumun çıkarmış olduğu izin yönergelerinde yol izni, 657 sayılı Kanun'un 102'nci maddesindeki ifadelerle aynı içeriktedir veya hiçbir açıklamaya yer verilmemiştir. Ancak, bazılarında ise açıklamalara yer verildiği görülmektedir.

Bu nedenle, 657 sayılı Kanun'da yer alan yol izni düzenlemesiyle ilgili olarak, kurumlar itibariyle uyguma birliğinin hatta kurum içi farklı uygulamaların ve memurlar arasında adil bir uygulamanın sağlanabilmesi için konuya el atılarak çıkarılacak bir izin tebliği ile bu iznin hangi hallerde ve nasıl verilebileceğine objektif kriterlerle açıklık getirilmesinin uygun olacağını düşünüyoruz.

9- İmam Nikahlı eşten dünyaya gelen çocuk için mazeret ve aylıksız izin alınabilir mi?

Bir bayan personelimizin imam nikahıyla beraber olduğu eşinden çocuğu olmuştur. Bu personelimize 2 yıl aylıksız izin verebilir miyiz?

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 108''inci maddesinde; "Doğum yapan memura, 104 üncü madde uyarınca verilen doğum sonrası analık izni süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine yirmidört aya kadar aylıksız izin verilir.'' hükmü, 657 sayılı Kanunun mazeret iznini düzenleyen 104''üncü maddesinde ise; Kadın memura; doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı hafta süreyle analık izni verileceği bu süreden sonra ise ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde birbuçuk saat süt izni verileceği hüküm altına alınmış bulunmaktadır. Bu hükümlerden de anlaşılacağı üzere, hem bu Kanunun 104'' üncü maddesinde düzenlenen mazeret izni hem de 108''inci maddesinde düzenlenen doğum sonrası aylıksız izin doğuma bağlı olarak verilen bir izindir. Yani çocuğun hangi halde doğduğunu Kanun düzenlememiştir. Bu nedenle yukarıda yer verilen hükümlerden personelinizin imam nikahıyla dünyaya gelen çocuğundan dolayı hem mazeret izninden hem de aylıksız izinden faydalanacağı sonucuna varılmaktadır.

Ancak, çocuğun babasının da memur olması halinde Kanunda geçen "Erkek memura, karısının doğum yapması sebebiyle isteği üzerine üç gün izin verilir." hükmü gereğince mazeret izni verilemez. Çünkü, karısı olduğunun resmi belgesi evlilik cüzdanıdır ve bu cüzdan olmadan izin verilemez.