Kadro derecesi ve/veya kazanılmış hak aylık derecesi emeklilikte neden önemlidir?

Soru : Merhabalar, Lisans mezunu öğretmen emeklisiyim. Toplam hizmet yılım 28 yıl 11 ay Emekli Sandığı hizmet yılım 18 yıl SSK lı. 10 yıllık hizmetimle emekli sandığından basamak satın alarak 1 in 4 ünden 2017 yılında emekli oldum. Kıdem yılım 18 olduğu için 3600 ek gösterge verilmedi ve maaşım azaldı. 3600 ek gösterge gelene kadar her şey normaldi. Yasal olarak yapacaklarım var midir? İlginize teşekkür ederim...

Detaylar/Değerlendirmeler:

Emeklilik keseneğine esas derece ve kademenin kazanılmış hak aylık derece ve kademesinin önünde olması, emekli maaşı hesaplamasını etkiler ve memur için en yüksek emekli aylığı ve emekli ikramiyesi ödenmesini sağlayan intibakı ve/veya kadro derecesi esas alınır.

Durumunuzu ve aynı durumda olanların bilgilenmesi amacıyla konuyu detaylandırmaktayız.

Memurun emekli aylık ve ikramiyesinin hesaplanmasında esas alınan unsurlar:

Emekli aylığı ve emekli ikramiyesi hesabında KHA ve EKEA ve KADRO derecesi esas alınır.

Kazanılmış hak aylığı (KHA) ve Emekli keseneğine esas aylık (EKEA) ayrımı konusunda yaptığımız değerlendirmeler emekli aylıkları ve emekli ikramiyesi açısından 5434 e tabi memurlar hakkında; yalnızca emekli ikramiyesi açısından da 5510 a tabi memurlar hakkında yapılmaktadır.

KADRO DERECESİ NEDİR: Memurun görev unvanı ile direkt bağlıdır. Memur için kadro derecesi 5, veri hazırlama kontrol işletmeni için kadro derecesi 3, Teknisyen Yardımcısı için kadro derecesi 5, Şef için kadro derecesi 3, Şube Müdürü ve üst unvanlar için kadro derecesi 1 gibi. Bazı durumlarda da 657 sayılı Kanun Madde 68/B hükmü uygulanarak Kurumların takdiri sonucunda kadro dereceleri belirlenir.

Memurun kazanılmış hak aylığı veya emekli keseneğine esas aylık derecesi kadro derecesinden daha düşük olsa bile kadro derecesi için öngörülen ek gösterge rakamı uygulanır. Bu bakımdan kadro derecesinin önemi yüksektir.

Örnek: Yüksek okul mezunu olan şube müdürü, daire başkanı vb. gibi unvanda bulunanların toplam hizmetleri üzerinden yapılan intibaklarında 3 üncü derece 2 nci kademede kalsa dahi, bu durumdaki unvanlar için genel olarak kadro dereceleri 1 olduğundan veya bazı unvanlarda da Kurumlarca 657 sayılı Kanun Madde 68 hükmü uygulanarak 1. Derece kadro verilir, dolayısıyla da 1. Derece için öngörülen ek gösterge uygulanır. Kadro derecesi kazanılmış hak aylık veya emekli keseneğine esas aylık derece ve kademeyle ayrı tutulur.

(KHA) KAZANILMIŞ HAK AYLIK DERECESİ VE KADEMESİ NEDİR: Memurun tahsiline göre memurluk hizmeti, mesleği ile ilgili geçmiş olan işçilik, esnaflık gibi hizmetleri (Teknik, Sağlık, Öğretmenlik, Avukatlık hizmet sınıfları) ve yine kazanılmış hak aylık derecesinde değerlendirilmesi gereken diğer süreler (askerlik, doğum nedeniyle ücretsiz izin süresi vb.) gibi memurun ek gösterge almasını sağlayacak veya tahsiline göre yükselebilecek derece ve kademeyi belirtir. Bu durum ön lisans dahil yüksek öğrenim görenler için azami 1 inci derecenin 4 üncü kademesidir. Lise mezunları için 3 üncü derecenin 8 inci kademesidir (sicil notundan dolayı ilave kademe olduğunda ise 2 nci derecenin 6 ncı kademesidir)

(EKEA) EMEKLİ KESENEĞİNE ESAS AYLIK DERECE VE KADEME NEDİR: Memurun, işçi, esnaf, memurluk hizmetlerinin tamamı ve kazanılmış hak aylığı intibakında dikkate alınan süreler esas alınarak yine tahsiline göre yükselebileceği derece ve kademeyi ifade eder. Ancak, bu şekilde yükselinen derece ve kademenin karşılığı olan ek göstergesi verilmez. Örnek: İşçi, esnaf memurluk hizmetleri ile birlikte yüksekokul mezunu öğretmen, mühendis, şube müdürü olan kişiler 1 inci derece 4 üncü kademeye gelmiş olsun, ancak örnek kişilerin kazanılmış hak aylığı ise 3 üncü derecenin 3 üncü kademesinde kalsın. Bu durumda olanlardan Öğretmen olan kişi 3600 ek gösterge değil, 2200 ek gösterge,

Mühendis olan kişi 4200 ek göstergeden değil 2800 ek gösterge,

Şube Müdürü 3600 ek göstergeden değil 2200 eke gösterge,

Esas alınarak emekli aylık ve emekli ikramiyeleri hesaplanır, ancak derece ve kademesi ¼ esas alınır.

İşte bu tür memuriyet öncesi SSK veya Bağ-Kur'lu hizmet bulunması halinde, emekli keseneğine esas derece ve kademe, kazanılmış hak aylık derece kademesinin önüne geçmektedir.

Böyle bir durumdaki kişinin emekli olması halinde ise emekli maaşı hesabı değişmektedir.

Buna göre, ek gösterge hesabında kazanılmış hak aylık (KHA) derece ve kademesi esas alınırken, göstergede ise emekli keseneğine esas derece ve kademe (EKEA) esas alınmaktadır. Örnek: Emekli Keseneğine Esas Aylık Derece ve Kademesi 3/5 olan memur için aylık ve ikramiye 657 SK/43 üncü maddedeki karşılığı 1210 olacaktır. Ancak, aynı memurun Kazanılmış Hak Aylık Derece Kademesi 4/2 ise, EK GÖSTERGE olarak Yüksekokul mezunu ise yüksekokul mezunları için tespit edilen 4/2 intibakın karşılığı ek gösterge, değilse yüksekokul mezunu olmayanlar için tespit edilen 4/2 intibakın karşılığı ek gösterge uygulanır.

Emekli aylığı ve emekli ikramiyesi hesabında yukarıda belirttiğimiz işlemler uygulanır.

Sonuç olarak, görevde veya emeklilikte ek gösterge alınabilmesi için mutlaka kazanılmış hak aylık derecesinin, emekli keseneğine esas aylık derecesinden daha yüksek olması gereklidir. Şayet, KHA derecesi EKEA derecesinden düşük ise emekli aylık ve emekli ikramiyesi hesabında EKEA intibakı da dahil esas alınacak ancak ek gösterge daha düşük olacağından aylık ve ikramiye tutarı da daha az olacaktır.

Peki memurun kadro derecesinin düşük olması emekli aylığı ve ikramiyesini etkiler mi?

Yukarıda yaptığımız açıklamalardan da anlaşılacağı üzere kadro derecesinin düşük olması, yani memur kadrosunun 5. Derecede olması emeklilikte herhangi bir eksiltmeye yol açmayacağını söyleyebiliriz. Zira, yüksek okul mezunları hizmetlerine göre ve ilave derece veya kademelerle kazanılmış hak aylık dereceleri itibariyle 1. Dereceye kadar yükselir ve emeklilikleri de 1. Derece ve ek gösterge üzerinden yapılır.

Aylık ve ikramiye hesaplaması için; https://www.memurlar.net/hesaplama/emekli-maas/ adresimiz ziyaret edilebilir.

Açıklamalarımız bağlamında sizin için söylenebilecek durum şöyledir:

Verdiğiniz bilgilere göre memurluk ve daha önce yapmış olduğunuz işçilik veya esnaflık sürelerinizle birlikte intibak derecenizin ¼ olduğu,

Ancak, sadece memurluk hizmetinizle intibakınızın ¼ dereceye ulaşmadığı ve 2. Derecede kaldığını,

Dolayısıyla da KHA intibak işleminizin ¼ derece ve kademeye ulaşmadığından emekli aylıklarınızda Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı 1. Derece için tespit edilen 3600 ek göstergeden yararlanamadığınızı,
Anlamaktayız.

Bu nedenle, mevcut yasal hükümler kapsamında uygulanan işlemlerin normal olduğunu, bu durumda yasal olarak yapacağınız bir işlemin olmayacağını belirtmekle birlikte bu konuda idari dava açmanızın kendi tasarrufunuzda bir işlem olacağını söyleyebiliriz.