KDK açıkladı, asli görevinin yanında iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirilen personele ilave ödeme yapılır mı?

ASLİ GÖREVİNİN YANINDA İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI OLARAK GÖREVLENDİRİLEN BAŞVURANA ÇALIŞMA YAPTIĞI SÜRELER KARŞILIĞINDA İLAVE ÖDEMELERİN YAPILMASI TALEBİ HAKKINDA KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMUNUN (OMBUDSMANLIK) BİRİNCİ KARARI

Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 04/04/2024 tarih ve 2024/3843-S.24.6063 sayılı kararında aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir.

"1. Başvuran, Sağlık Bakanlığında sağlık teknikeri olarak görev yapmakta olduğunu, C sınıfı (İGU- İş Sağlığı Güvenliği Sertifikasının bulunduğunu, 08.05.2023 tarihli İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Onay yazısı ve 09.05.2023 tarihli görevlendirme yazısı ile 10.05.2023 tarihinden itibaren İstinye Devlet Hastanesinde haftada 1 (bir) gün olmak üzere İş Sağlığı Güvenliği Uzmanı olarak çalışmaya başladığını, çalışmaya başladığı günden itibaren İstinye Devlet Hastanesinde gerek iş sağlığı güvenliği gerekse risk analizlerini bitirerek çalışmalarına devam etmekte olduğunu, çalışmaları devam ederken 16.08.2023 tarihinde 6331 sayılı İş Sağlığı Güvenliği Kanununun 8. maddesinin yedinci fıkrasına istinaden çalışmalarının karşılığı olarak ücret ödenmesi talebinde bulunduğunu ancak talebinin reddedildiğini belirterek hak kazandığı ücretin tarafına ödenmesini talep etmektedir.

14. Ayrıca, yukarıda açıklandığı üzere, Kanunun 8 inci maddesinin kanun koyucu tarafından yürürlüğünün ertelenmesi yoluna gidilmediğinde, kamu kurum ve kuruluşlarının Kanunun özellikle 8 inci maddesi çerçevesinde görevlendirme yoluna giderek bu kişilere ödeme yapılmasının önünde hukuken herhangi bir engel bulunmamaktadır. Bunun yanında, işverenin personelinin iş sağlığı ve güvenliğine verdiği önemden dolayı, bu işlerin alanında sertifika sahibi personel vasıtasıyla gördürülmesi amacıyla görevlendirme yapması sonucunda bu hizmetleri fiilen yapmış olan personelin ücretinin ödenmemesi, Anayasamızın angarya yasağını düzenleyen 18 inci maddesi ile ücretin emeğin karşılığı olduğunu hükmüne yer veren 55 inci maddesine aykırılık teşkil edeceği değerlendirilmektedir.

15. Zira başvuran tarafından dosya kapsamında sunulan İstanbul 5. İdare Mahkemesinin 16/06/2023 tarihli ve E:/ K:/ sayılı kararında da, "6331 sayılı Kanunun 8'inci maddesi uyarınca 01.07.2016 tarihinden itibaren çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendiren kurum veya kuruluşların iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüğünün başlayacağı tarihin, 23.07.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7252 sayılı Kanunla 31.12.2023 tarihine ertelendiği ve bu suretle 07.09.2016 tarihi itibarıyla yasal zorunluluğun kalktığı açık olmakla birlikte, 07.09.2016 tarihinden sonra da iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırmaya devam eden kamu kurum ve kuruluşlarında işyeri güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olarak görev yapan personele çalışmaları karşılığında ilave ödeme yapılması, hizmet alan kurum açısından Yasanın 8. maddesinden kaynaklanan bir zorunluluk olduğundan, davacının iş sağlığı ve güvenliği uzmanı olarak gerçekleştirdiği çalışmaların karşılığı olarak 6331 sayılı Kanunun 8. maddesinde belirtilen ilave ödemelerin yapılması gerektiğinden, aksi yönde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmamıştır." değerlendirmesinde bulunmuştur.

16. Başvuruya konu olayda, başvuran, 8/5/2023 tarihli ve Esayılı İl sağlık Müdürü onayı ile 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereği, İstinye Devlet Hastanesinde İş Sağlığı ve Güvenliği işlemlerini yürütebilecek C sınıfı personel bulunmadığından Sarıyer Ağız ve Diş Sağlığı Merkezinde görev yapan İş Sağlığı ve Güvenliği C sınıfı Uzmanı başvuranın İSG işlemlerini yürütmek üzere haftada bir (1) gün olmak üzere kurum işleyişini aksatmayacak şekilde İstinye Devlet Hastanesinde görevlendirildiği anlaşılmakta olup, ilgili idare tarafından iş sağlığı ve güvenliği işlemlerini yürütmek üzere görevlendirilen başvurana 6331 sayılı Kanunun 8 inci maddesi kapsamında ilave ödemenin ödenmemesi yönünde tesis edilen işlemin gerek ilgili mevzuata gerek Anayasanın angarya yasağını düzenleyen 18 inci maddesi ile ücretin emeğin karşılığı olduğu hükmünün yer aldığı 55 inci maddesine aykırılık teşkil ettiği kanaatine varılmıştır.

17. Yukarı anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; asli görevinin yanında iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirilen başvurana görevlendirildiği süreler karşılığında 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereği öngörülen ilave ödemelerin yapılması yönünde ilgili idareye tavsiyede bulunmak gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN KABULÜ ile,

Asli görevinin yanında iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirilen başvurana görevlendirildiği süreler karşılığında 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereği öngörülen ilave ödemelerin yapılması yönünde SAĞLIK BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca idare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde başvurana ve Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Kararın BAŞVURAN ile SAĞLIK BAKANLIĞINA tebliğine,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.

Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 04/04/2024 tarih ve 2024/3843-S.24.6063 sayılı kararını bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMET SUNUMUNDA, DİĞER SAĞLIK PERSONELİ OLARAK ÇALIŞMAKTA OLAN BAŞVURANIN, TARAFINA İLAVE ÖDEME YAPILMASI TALEBİ HAKKINDA AMU DENETÇİLİĞİ KURUMUNUN (OMBUDSMANLIK) İKİNCİ KARARI

Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 03/05/2024 tarih ve 2024/4740-S.24.7488 sayılı kararında aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir.

"1. Başvuran, İSKİ İş Sağlığı ve Güvenliği Şube Müdürlüğünün İş Sağlığı Şefliğinde Sağlık Hizmetleri Sınıfında hemşire olarak çalışmakta olduğunu, asli görevlerine ilaveten diğer sağlık personeli (İş Yeri Hemşiresi) olarak İSG Katip sözleşmesi imzalamak suretiyle 2016 yılından itibaren aktif olarak görevine devam etmekte olduğunu, 6331 sayılı Kanunun 8'inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca iş güvenliği uzmanının ve işyeri hekiminin bu iş için ilave ücret aldığını, ancak, diğer sağlık personeline, iş güvenliği uzmanı ve iş yeri hekimi ile birlikte aktif görev yapmasına rağmen, bu ilave ücretin ödenmediğini iddia ederek, tarafına aylık ilave ücret ödenmesini talep etmektedir.

10. 6331 sayılı Kanununun 6 ncı ve 8 inci maddelerinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetinin kimler tarafından ifa edileceği ve bunlardan hangilerine ilave ödeme yapılacağı hükme bağlanmakta, İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin 16 ncı maddesinde, diğer sağlık personelinin işyeri hekimi ile birlikte çalışacağı ve diğer sağlık personelinin görevleri sayma suretiyle düzenlenmekte, 17 nci maddesinde, diğer sağlık personelinin yetkileri, 18 inci maddesinde yükümlülükleri hüküm altına alınmakta, anılan maddenin ikinci fıkrasında ise, işyerinde görevli diğer sağlık personelinin, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumlu olduğu açıkça belirtilmektedir.

11. Hukuk devleti, insan haklarına saygılı, bu hakları koruyan, toplum yaşamında adalete ve eşitliğe uygun bir hukuk düzeni kurmak ve bunu sürdürmekle kendini yükümlü sayan, bütün davranışlarında Anayasaya ve hukuk kurallarına uyan, işlem ve eylemleri yargı denetimine bağlı olan Devlettir. (AYM, E. 2002/38, K. 2002/89, KT: 08.10.2002) Bu kapsamda, idarenin işlem tesis ederken hukuka bağlı olması ve hukuk kuralları doğrultusunda hareket etmesi kuşkusuz hukuk devleti ilkesinin gereklerinden birini teşkil etmektedir.

12. Somut olayda, her ne kadar başvuranın diğer sağlık personeli belgesine sahip olduğu ve asli görevlerine ilaveten diğer sağlık personeli (İş Yeri Hemşiresi) olarak İSG Katip sözleşmesi imzalamak suretiyle iş yeri hekimi ile birlikte aktif olarak görev yaptığı anlaşılmakta ise de, 6331 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin yedinci fıkrasında, diğer sağlık personelinin ilave ödeme yapılacak personeller arasında düzenlenmediği hususu göz önünde bulundurulduğunda, başvurana ilave ödeme yapılmasına imkan bulunmadığı, aksinin kabulünün, hukuk devleti ilkesinin ihlaline sebep olacağı değerlendirilmektedir.

13. Diğer yandan, Anayasamızın angaryayı yasaklayan 18 inci maddesi ile ücretin emeğin karşılığı olduğunu ve Devletin çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri için gerekli tedbirleri alacağını düzenleyen 55 inci madde açısından, Anayasa Mahkemesi'nin 14/01/2014 tarihli ve 2013/5062 başvuru numaralı kararında, zorla çalıştırma ve angarya yasağının, uluslararası sözleşmeler ve AİHM kararları çerçevesinde ele alındığı ve "Zorla çalıştırma, herhangi bir kişinin ceza tehdidi altında ve bu kişinin tam isteği olmadan mecbur edildiği tüm iş veya hizmetleri ifade etmektedir. Buna göre zorla çalıştırmadan söz edilebilmesi için, kişinin ceza tehdidi altında ve rızası bulunmaksızın çalıştırılması gerekmektedir. Anayasa'nın 18 inci maddesinde zorla çalıştırma yasağıyla birlikte angaryanın da yasak olduğu belirtilmiştir. Sözleşme'de yer almayan bu ifade, Anayasa'nın 18 inci maddesinin gerekçesinde "kişinin emeğinin karşılığını almadan zorla çalıştırılması"; Anayasa Mahkemesinin çeşitli kararlarında da "bir maldan ya da bir kişinin çalışmasından karşılıksız yararlanma" şeklinde tanımlanmıştır. Buna göre angarya, zorla çalıştırmanın bedel ödenmeksizin yaptırılan şekli olarak kabul edilebilir." değerlendirmelerine yer verildiği görülmektedir.

14. Yukarıda yer verilen Anayasa Mahkemesi kararı kapsamında, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin ifası ile görevlendirilen diğer sağlık personeline ilave ödeme yapılmaması hususu ele alındığında, 6331 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında; işveren tarafından on ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, çalışanlar arasından işyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin görevlendirileceğinin hüküm altına alındığı görülmektedir. Gerek söz konusu hükümde ve gerekse de İşyeri Hekimi Ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin 16 ncı maddesinde, işyeri hekimi ile diğer sağlık personelinin birlikte çalışacağı açıkça düzenlenmiş, anılan Yönetmeliğin yukarıda yer verilen hükümlerinde diğer sağlık personelinin görev, yetkileri yanında, aynı Yönetmeliğin 18 inci maddesinin ikinci fıkrasında, işyerinde görevli diğer sağlık personelinin, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sunduğu işverene karşı sorumlu olduğu hükme bağlanmış iken, 6331 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin yedinci fıkrasında sadece işyeri hekiminin ilave ödemeden yararlanacağının öngörülmüş olmasının, Anayasanın 55 inci maddesi ile teminat altına alınan emeğin karşılığı olarak ücret ödeneceği, emeğin karşılıksız bırakılamayacağı ilkesi ile bağdaşmadığı, bu itibarla, ortaya çıkması muhtemel benzer mağduriyetlerin giderilmesini teminen 6331 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin yedinci fıkrasının Anayasanın 55 inci maddesi ile uyumlu olarak yeniden düzenlenmesi yönünde çalışma yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.

15. Yukarı anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat, yargı içtihadı ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; başvuranın tarafına ilave ödeme yapılması talebinin reddi, ortaya çıkması muhtemel benzer mağduriyetlerin giderilmesini teminen 6331 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin yedinci fıkrasının Anayasanın 55 inci maddesi ile uyumlu olarak yeniden düzenlenmesi yönünde çalışma yapılması gerektiği kanaatine ulaşılmıştır.

Açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre;

Başvuranın tarafına ilave ödeme yapılması talebinin REDDİNE,

6331 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin yedinci fıkrasının Anayasanın 55 inci maddesi ile uyumlu olarak yeniden düzenlenmesi yönünde çalışma yapılması hususunda ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞINCA bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Kararın BAŞVURANA, İSTANBUL SU VE KANALİZASYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE ve ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞINA tebliğine,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi."

Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 03/05/2024 tarih ve 2024/4740-S.24.7488 sayılı kararını bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.

Ahmet KANDEMİR