Anayasa mahkemesi, memur soruşturmalarına ilişkin yasaya iptal istemini reddetti

Anayasa Mahkemesi, 5232 sayılı "Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"un bazı maddelerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması talebi ile açılan dâvâyı reddetti.

CHP, 5232 sayılı "Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"un 2, 6 ve 7. maddelerinin yürürlüğünün durdurulması ve iptali istemiyle Ağustos 2004'te Anayasa Mahkemesi'nde dava açmıştı.

Davayı esastan görüşen yüksek mahkeme, söz konusu kanuna ilişkin iptal ve yürürlüğün durdurulması istemlerini reddetti.

CHP'nin bazı maddelerinin iptalini ve yürürlüğünün durdurulmasını istediği yasa, Başbakanlık, bakanlık ve bağlı kuruluşların merkez teşkilâtında görevli olup ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında soruşturma açılması konusunda yeni düzenleme getiriyor.

İptal istemi reddedilen hükümlerde, ihbar ve şikâyetlerin soyut ve genel nitelikte olmaması, kişi ve olay belirtilmesi, iddiaların ciddi bulgu ve belgelere dayanması, dilekçe sahibinin ad, soyadı ve imzası ile iş veya ikametgah adresinin bulunması zorunlu olması öngörülüyor. Yasaya göre, bu şartları taşımayan ihbar ve şikayetler, cumhuriyet başsavcılıkları ve izin vermeye yetkili merciler tarafından işleme konulmayacak, ancak iddialar şüpheye mahal vermeyecek şekilde belgelerde ortaya konulursa bu şartlar aranmayacak.

Yasaya göre, Cumhuriyet başsavcılıkları ile izin vermeye yetkili merciler, ihbar ve şikayetler konusunda daha önce sonuçlandırılmış bir ön inceleme olması halinde başvuruyu işleme almayacak. Ancak ihbar veya şikayet eden kişilerin konuyla ilgili olarak daha önce ön incelemenin neticesini etkileyecek yeni belge sunması halinde başvuruyu işleme koyabilecek.

Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında ihbar ve şikayetlerin, "ihbar veya şikayet edileni mağdur etmek amacıyla" yapıldığının anlaşılması sonucunda, haksız isnatta bulunanlar hakkında, yetkili ve görevli Cumhuriyet başsavcılığınca re'sen soruşturma açılacak.

Düzenlemenin yürürlüğe girmesinin ardından Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'a göre, Yargıtay'ın ilgili ceza dairesinde ve il ağır ceza mahkemesinde açılmış davalar ile Danıştay'ca itirazen incelenen kararlar, genel hükümlere göre yetkili ve görevli mahkemelere devredilecek.

MEMURLAR VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİNİN YARGILANMASI HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN

Kanun No. 5232 Kabul Tarihi : 17.7.2004

MADDE 1. - 2.12.1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

e) Bakanlar Kurulu kararı ile veya Başbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı kuruluşların merkez teşkilâtında görevli olup, ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında ilgili bakan veya Başbakan,

MADDE 2. - 4483 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Bu Kanuna göre memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar ve şikâyetlerin soyut ve genel nitelikte olmaması, ihbar veya şikâyetlerde kişi veya olay belirtilmesi, iddiaların ciddî bulgu ve belgelere dayanması, ihbar veya şikâyet dilekçesinde dilekçe sahibinin doğru ad, soyad ve imzası ile iş veya ikametgâh adresinin bulunması zorunludur.

Üçüncü fıkradaki şartları taşımayan ihbar ve şikâyetler Cumhuriyet başsavcıları ve izin vermeye yetkili merciler tarafından işleme konulmaz ve durum, ihbar veya şikâyette bulunana bildirilir. Ancak iddiaların, sıhhati şüpheye mahal vermeyecek belgelerle ortaya konulmuş olması halinde ad, soyad ve imza ile iş veya ikametgâh adresinin doğruluğu şartı aranmaz. Başsavcılar ve yetkili merciler ihbarcı veya şikâyetçinin kimlik bilgilerini gizli tutmak zorundadır.

MADDE 3. - 4483 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

Cumhuriyet başsavcılıkları ile izin vermeye yetkili merciler ihbar ve şikâyetler konusunda daha önce sonuçlandırılmış bir ön inceleme olması halinde müracaatı işleme koymazlar. Ancak ihbar veya şikâyet eden kişilerin konu ile ilgili olarak daha önceki ön incelemenin neticesini etkileyecek yeni belge sunması halinde müracaatı işleme koyabilirler.

MADDE 4. - 4483 sayılı Kanunun 12 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Madde 12. - Hazırlık soruşturması genel hükümlere göre yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yapılır. Ancak Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteşarlar ve valiler ile ilgili olarak yapılacak olan hazırlık soruşturması Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya Başsavcıvekili, kaymakamlar ile ilgili hazırlık soruşturması ise il Cumhuriyet başsavcısı veya başsavcıvekili tarafından yapılır.

Hazırlık soruşturması sırasında hâkim kararı alınmasını gerektiren hususlarda; Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteşarlar ve valiler için Yargıtayın ilgili ceza dairesine, kaymakamlar için il asliye ceza mahkemesine, diğerleri için ise genel hükümlere göre yetkili ve görevli sulh ceza hâkimine başvurulur.

MADDE 5. - 4483 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Madde 13. - Davaya bakmaya yetkili ve görevli mahkeme, genel hükümlere göre yetkili ve görevli mahkemedir. Ancak Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteşarlar ve valiler için yetkili ve görevli mahkeme Yargıtayın ilgili ceza dairesi, kaymakamlar için ise il ağır ceza mahkemesidir.

MADDE 6. - 4483 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin birinci fıkrasındaki "garaz, kin veya mücerret hakaret için" ibareleri madde metninden çıkartılmış ve "Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve şikâyetlerin" ibaresinden sonra gelmek üzere "ihbar veya şikâyet edileni mağdur etmek amacıyla ve" ibaresi eklenmiştir.

MADDE 7. ? 4483 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

GEÇİCİ MADDE 2. - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanuna göre Yargıtayın ilgili ceza dairesinde ve il ağır ceza mahkemesinde açılmış davalar ile Danıştayca itirazen incelenen kararlar, bu Kanunun yürürlüğe girmesini müteakip genel hükümlere göre yetkili ve görevli mahkemelere devredilir.

MADDE 8. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 9. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

İPTALİ İSTENEN KONU

17.7.2004 günlü, 5232 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un:
1- 2. maddesiyle değiştirilen 2.12.1999 günlü, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'un 4. maddesinin;
a- Üçüncü fıkrasının,
b- Dördüncü fıkrasının birinci ve ikinci tümcelerinin,
2- 4. maddesiyle değiştirilen 4483 sayılı Yasa'nın 12. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarının,
3- 5. maddesiyle değiştirilen 4483 sayılı Yasa'nın 13. maddesinin,
4- 6. maddesiyle 4483 sayılı Kanun'un 15. maddesinin birinci fıkrasındaki garaz, kin veya mücerret hakaret için ibarelerinin madde metninden çıkartılması ve Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve şikayetlerin ibaresinden sonra gelmek üzere ihbar veya şikayet edileni mağdur etmek amacıyla ve ibaresinin eklenmesi suretiyle yapılan değişikliğin,
5- 7. maddesiyle 4483 sayılı Yasa'ya eklenen geçici 2. maddenin, iptallerine ve yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi istemi.

VERİLAN KARARIN SONUCU

5232 sayılı Yasa'nın:

A- 2. maddesiyle değiştirilen 4483 sayılı Yasa'nın 4. maddesinin;

1- Üçüncü fıkrasının REDDİNE,

2- Dördüncü fıkrasının;

a- Birinci tümcesinin REDDİNE,

b- İkinci tümcesinin REDDİNE,

B- 4. maddesiyle değiştirilen 4483 sayılı Yasa'nın 12. maddesinin REDDİNE,

C- 5. maddesiyle değiştirilen 4483 sayılı Yasa'nın 13. maddesinin REDDİNE,

D- 6. maddesiyle 4483 sayılı Kanun'un 15. maddesinin birinci fıkrasındaki garaz, kin veya mücerret hakaret için ibarelerinin madde metninden çıkartılması ve Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve şikayetlerin ibaresinden sonra gelmek üzere ihbar veya şikayet edileni mağdur etmek amacıyla ve ibaresinin eklenmesi suretiyle yapılan değişikliğin REDDİNE,

E- 7. maddesiyle 4483 sayılı Yasa'ya eklenen geçici 2. maddenin REDDİNE,