Avrupa'da artan yabancı düşmanlığı Türkiye için fırsat olabilir mi?

Dünyada ırkçılık ve yabancı karşıtlığı yükselişine devam ediyor. Bu süreç özellikle Avrupa'da protesto ve eylemlere kadar ilerlemiş durumda. Yalnızca turist değil, konut alarak vatandaşlığa geçenler için de tepkiler büyüyor. İspanya'da; Barselona ve Madrid, İtalya'da; Roma, Floransa, Venedik ve Milano, Hollanda'da ise Amsterdam'da eylemler devam ediyor. Son olarak protestolar Yunanistan'a da sıçradı. Atina'da bazı göstericiler hükümet binasına yürümeye çalıştı. Yabancı düşmanlığı sadece Avrupa'da değil Japonya'da bile görülüyor. Yabancı karşıtlığında en büyük neden ise; siyasi gerekçeler, yabancıların kent nüfuslarını artırması, enflasyona neden olmaları ve kira fiyatlarını yükseltmeleri olarak sıralanıyor. Yabancı karşıtlığı olan ülkelerden göçler de hızlanıyor. Yatırımcılar dahi aşırı sağ görüşün yükselişi nedeniyle yabancı karşıtı olan ülkelerden konut alımı veya yatırımı yapmak istemiyor. Mevcut yatırımı olanlar ise evlerini satılığa çıkarıyor.

BÜYÜK BİR PASTA VAR
Ülkemizde ise yabancıya konut satışı her geçen gün azalıyor. 2022 yılında yabancı yatırımcı veya oturumculara 67 bin 490 adet konut satılarak direkt olarak 6 milyar dolar, dolaylı olarak ise 10 milyar dolar gelir sağlanmıştı. Bugün ise bu rakam aylık 2 bin 350 adetlere kadar geriledi. Malum yabancı karşıtlığı Türkiye'de de hissediliyor. Oysaki Avrupa'nın dışladığı yabancı yatırımcıları Türkiye'ye çekmek, küskün yatırımcı ile barışmak mümkün. Nihayetinde minimum 400 bin dolar yatırım yaparak Türkiye'den konut alımı yapan yabancı yatırımcı mülteci değil, üstelik ekonomiye de harcama yaparak destek sağlıyor. Sektör temsilcileri Avrupa'dan kaçan konut alıcısının Türkiye'ye geri çekilmesi gerektiğini savunuyor.

KONUT SATIŞINDA CARİ AÇIK GELİYOR
Avrupa'daki ırkçı söylemlere rağmen Türk yatırımcısının batı ilgisi devam ediyor. Ülkemizde ocak-haziran döneminde yabancılara 1,5 milyar dolarlık konut satışı yapılırken, Türk yatırımcısının yurt dışından aldığı konut bedeli 1,3 milyar doları geçti. Sektör oyuncuları yıl sonuna doğru bu rakamın 1,5 milyar doların çok daha üstüne çıkabileceğini belirterek, konut sektöründe cari açık verilebileceğini belirtiyor. Türklerin yurt dışından konut alımlarında en çok getiriye baktıklarını söyleyen sektör temsilcileri "Bugün ülkemizde konut için alım fırsatı var. Piyasalar normale döndüğünde bu yatırım fırsatı kaçmış olacak" diyor.

AŞIRI SAĞ GÖRÜŞ GÜÇ KAZANIYOR
Başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde ırkçılık ve yabancı karşıtlığı büyüyor. 'Aşırı sağ'ın sempati toplaması ve popülist söylemler nedeniyle yabancılar ülkelerde istenmiyor. Bu yalnızca mülteciler ile sınırlı değil. Hem turist hem de konut alarak 'golden visa' sahibi olan yabancılar için de geçerli. İtalya, Almanya, Fransa, İspanya ve Hollanda yabancılara en fazla tepkini gösterildiği ülkeler olarak sıralanıyor. Yaşanan bu durum, bu ülkelerde yaşamak veya yatırım yapmak isteyenleri kaçırıyor. Birçok konut yatırımcısı rotayı başka ülkelere çeviriyor. Ortada adres arayan milyarlarca dolarlık bir pasta bulunuyor. Bu da Türkiye için bir fırsat oluşturuyor.

MÜLTECİ DEĞİL PARALI YABANCI
Son 2 yıldır muhalefetin de diline dolanan ve siyasi argüman haline getirilen yabancı düşmanlığı ülkemize büyük zarar verdi. Parası olan, harcama kapasitesi bulunan ve ekonomiye katma değer sunan yabancılar, bu söylemler nedeniyle Türkiye'den çekildi. Aldıkları konutları bile satarak yatırımlarını başka ülkelere kaydırdı. 2022 yılında 10 milyar dolarlık gelir sağladığımız yabancı konut alıcılarının bugün esamesi dahi okunmuyor. Konut sektörü temsilcileri de mülteci olmayan ve harcama yapan zengin yabancıların ülkeye gelmesi gerektiğini savunuyor.

FİYATLARI YABANCI ARTIRMADI
Konut satışları ve fiyatlarına bakıldığında, yabancı yatırımcının piyasayı etkilemediği ortada. Yabancı yatırımcının Türkiye'ye en yoğun ilgi gösterdiği 2022 yılında "Fiyatları yabancılar artırıyor' söylemlerinin, geldiğimiz noktada boşa çıktığını görüyoruz. Yabancıların toplam konut satışında aldığı pay en 'top' dönemde bile yüzde 4,5 olduğunu unutmamak gerekiyor.

TÜRKİYE'Yİ İYİ ANLATMAK GEREK
Sektör temsilcileri yabancı karşıtlığının hem turizme hem ekonomiye zarar verdiğini belirterek "Mülteci ile yatırımcıyı ayırmamız gerekiyor. Avrupa'da ırkçı söylemlerin bu denli arttığı bir ortamda Türkiye yatırımcılar için iyi bir seçenek. Küskün yabancıyı ülkemize getirmemiz lazım. Milyar dolarlık bu pastadan payımıza düşeni almalıyız. Yeni bir kampanya ve konutta Türkiye'nin cazibesini anlatan bir reklam filmi ile bu desteklenebilir. Siyasi destekte bu süreci güçlendirebilir" diyor.

KONUTTA AMORTİSMAN 13 YILA KADAR GERİLEDİ
Türkiye genelinde temmuz ayında konut satışları yüzde 16 artış gösterdi. Konut fiyatlarında reel bazlı kayıp ise kiraların üzerine çıktı. Konut fiyatlarındaki düşüş; kira fiyatlarında istenilen kadar gerçekleşmedi. Bu durum kirada amortisman sürelerini aşağı çekiyor. Haziran 2021'den sonra 'en kısa amortisman süresi' yaşandı. Sektör temsilcileri "Yapılan bir araştırmaya göre Türkiye genelinde haziran ve temmuz aylarında kirada amortisman süreleri 13 yıla indi. Bu son 3 yılın en düşük amortisman süresi olarak kayıtlara geçti" diyor. Öte yandan satılık konut fiyatlarının 2025 yılı itibarıyla artışa geçeceği de ifade ediliyor.

GAYRİMENKUL SATIŞINDA MUAYENE UYGULAMASI
Avrupa'da "Home inspection" adı verilen konut muayene sistemi, artık Türkiye'de de uygulanacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, binaların deprem hazırlığı kapsamında düzenli muayeneye tabi tutulması için çalışmalarını sürdürürken, teknik müşavirlik firmaları da konut muayenesi için benzer bir sistem geliştirmeye başladı. Bu yeni sistem, mevcut ekspertiz veya deprem kontrolü gibi sistemlerin yanı sıra konutlardaki tesisat, yalıtım, çatı, su giderleri, parke gibi detayların incelenmesini sağlayacak. Böylece potansiyel masraflar önceden görebilecek ve gerekli tedbirler alınacak.

NECMİ ÇİÇEKÇİ