Personeline 'Pandemi Ek Ödemesi' veren belediyeye kamu zararı çıkartıldı

Belediye savunması: Belediye personelinin gönüllülük esasına göre ve fedakarca çalışmıştır

Pandemi döneminde Belediye personelinin gönüllülük esasına göre ve fedakarca çalıştığı, Bulaş riski yüksek personelin evinde kaldığı, İşe gelen personelin işe gelemeyenlerin yerine de çalıştığı, Şehrin hijyeni konusunda çalışıldığı, Personele yapılan ödemelerin kişi başı ... TL veya ... TL tutarlarda olduğu, Bu ödemelerin personelin kişisel hijyen ve ulaşımına yönelik olduğu, Mevzuatı dar yorumlamamak gerektiği, Yapılan ödemeleri Devletin sürekliliği ve toplumun menfaati bağlamında değerlendirmek gerektiği, hakkaniyet gereği hükmün Kaldırılması gerektiği..

Temyiz kurulu tek cümle ile kamu zararı saydı: Kanuni dayanağı yok

Somut uygulamada Belediye Meclisinin ... tarih ve ... Karar numaralı Kararı esas alınarak Belediye bütçesinden Belediye personeline pandemi dolayısıyla yapılan ek ödemenin mevzuatta dayanağı bulunmamaktadır

Yılı: 2020
Daire: 2
Dosya No: 52942
Tutanak No: 56583
Tutanak Tarihi: 20.03.2024

KARAR

Konu: Belediyesi personeline belediye meclisi kararına istinaden "Pandemi Ek Ödemesi" adı altında ödeme yapılması.

109 İlam sayılı Daire Kararının 5'inci maddesiyle, Belediye personeline Belediye Meclisi kararına istinaden ancak herhangi bir yasal düzenlemeye dayanmadan "Pandemi Ek Ödemesi" adı altında ödeme yapılması sonucunda oluşan ... TL kamu zararının sorumlularına ödettirilmesine hükmedilmiştir. Kararda sorumlu tutulanlar: Meclis Üyeleri, Harcama Yetkilisi, Gerçekleştirme Görevlisidir.

Temyiz Dilekçesi

52942 sayılı dosya kapsamında ortak dilekçeyle temyiz başvurusunda bulunan kamu görevlisi sayısı 73'tür. Daire Kararında bunlardan 72 kişi hakkında sorumluluğa hükmedilmiştir. 1 kişi hakkında ise kamu zararından sorumluluğa hükmedilmemiştir.

Daire Kararında sorumlu tutulan üst yönetici ... (Belediye Başkanı) ve diğer 71 sorumlu tarafından yapılan temyiz başvurusuna esas dilekçede özetle:

Daire Kararının Kaldırılmasının talep edildiği,

Söz konusu işlemlerin kamu yararına ve mevzuatın öngördüğü usule uygun olduğu, 2020 yılında Koronavirüs salgını devam ederken Belediye tarafından oluşturulan ekiplerde yüksek riske rağmen çalışan personelin ödüllendirilmesi adına salgın devam ettiği müddetçe her ay en az ... TL en fazla ... TL ek ödeme yapılabilmesi hususunun Belediye Meclisinin gündemine alındığı, ... tarih ve ... sayılı Meclis kararı ile söz konusu teklif uygun görüldüğü,

Bu süreçte Belediyenin asli görevlerine ek olarak dezenfeksiyon ve hijyen çalışmaları başta olmak üzere, hafta sonu sokağa çıkma kısıtlamaları nedeniyle vatandaşlara yapılan yardımların çeşitliliğinin artışı vb. gibi sebeplerle iş yükünün arttığı, Bu kapsamda özellikle saha çalışmaları da arttırıldığı: Belediye hizmet binalarından, aile sağlık merkezlerine, camilerden, parklara, ilçedeki kamu binaları ve tüm toplu kullanım alanlarının ilaçlanıp dezenfekte edildiği, İçişleri Bakanlığı genelgesi kapsamında uyarıların işletmelerce dikkate alınıp alınmadığına dair denetimler gerçekleştirildiği, vatandaşa pazarlarda ve toplu alanlarda maske, dezenfektan ve eldiven dağıtımı yapıldığı, Ayrıca kaymakamlık öncülüğündeki Vefa Sosyal Destek Grubu kapsamında vatandaşlardan gelen talepler doğrultusunda gıda, sıcak yemek, alışveriş ve maaş çekme işlemlerine yardımcı olunduğu, Özellikle bu sıkıntılı süreçte riske rağmen özverili şekilde görev yapan belediye personeline sağladıkları fayda sebebi ile söz konusu ödemelerin gerçekleştirildiği,

Aynı şekilde Türkiye'nin birçok yerindeki belediyelerde ve ... Belediyesinde özellikle salgın sebebi ile ortaya çıkan maddi zorlukların aşılması için vatandaşlara çeşitli yardımlar verilmiş olup, su tüketiminde indirim, medikal malzeme desteği, ulaşım hizmeti yardımları, acil durum ve sağlık hizmetleri yardımı kadın ve yaşlı destek hizmetleri başta olmak üzere farklı birçok alanda destekler sunulduğu, Yine aynı şekilde Devlet'in de pandemi mağduriyetlerinin giderilmesi amacıyla vergi ve kira alacaklarının ötelenmesi, alacakların yapılandırılması, sosyal destek ödemeleri, kısmi çalışma ödenekleri gibi birçok ekonomik destek uygulamaları gerçekleştirdiği,

5393 sayılı Belediye Kanunun Meclisin görev ve yetkileri başlıklı 18. Maddesinde Belediye Meclisinin görev ve yetkileri belirtildiği, "b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak" hükmü bulunduğu, Ayrıca personelin özlük işlemlerine ilişkin diğer düzenlemelerin de (sözleşmeli personel ücretleri, norm kadro düzenlemeleri, toplu sözleşme vb. gibi) belediye meclis kararı ile gerçekleştirildiği, Ayrıca pandemi nedeniyle yapılan ek ödemelerin görevi başında bulunan personele yapılmış olup, ekli listede de görüldüğü gibi Cumhurbaşkanlığı Genelgeleri gereği idari izinli sayılan belediye personeline ödeme gerçekleştirilmediği,

7421 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 26/11/2022 tarihli Resmi Gazete'de yayınlandığı, Bu Kanunun 10'uncu maddesiyle 4688 sayılı Kanuna eklenen geçici 16'ncı maddeye yer verilerek,

4688 sy Kanunun geçici 16'ncı maddesine göre belediyeler ve il özel idarelerinde (konusu suç oluşturmamak koşulu ile) yersiz/haksız ödenmiş sosyal denge tazminatı ödemeleri nedeniyle adli/idari/mali işlem yapılmayacağı,

Söz konusu ödeme de Belediye Meclis kararına göre sadece pandemide çalışan personele sosyal yardım niteliğinde bir ödeme olduğundan 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında değerlendirilmesi beklendiği, İfade edilerek Daire Kararının 5'inci maddesinin Kaldırılmasına karar verilmesi talep edilmektedir.

Başsavcılık Mütalaası

Daire Kararında sorumlu tutulan üst yönetici ... (Belediye Başkanı) ve diğer 71 sorumlu tarafından temyiz başvurusunda bulunulması üzerine verilen Başsavcılık Mütalaasında:

"Daire kararında yasal dayanakları ile açıklandığı üzere yapılan pandemi ödemeleri Anayasanın 128 inci maddesi ve buna dayanılarak çıkarılan 657 sayılı Kanuna aykırı olduğundan yasal dayanaktan yoksun ödemeler nedeniyle kamu zararı oluşmuştur. Öte yandan yapılan ödemeler sosyal denge sözleşmesine istinaden yapılmadığından 7421 sayılı Kanun ile 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa eklenen geçici 16 ncı madde kapsamına da girmemektedir.

Bu nedenle sorumluların temyiz talebinin ret edilerek Daire kararının tasdik edilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Arz olunur." denilmektedir.

Duruşma talebinde bulunan sorumlu ... (Belediye Meclis Üyesi, Belediye Başkanı) adına Av.... duruşmaya katılmıştır. Duruşma sırasında Av.... tarafından temyiz dilekçesinde yer alan hususlar yeniden ifade edilerek Daire Kararının Kaldırılması talep edilmiştir. Duruşma sırasında Av.... tarafından vurgulanan veya ilave olarak ifade edilen hususlar aşağıdadır:

Pandemi döneminde Belediye personelinin gönüllülük esasına göre ve fedakarca çalıştığı, Bulaş riski yüksek personelin evinde kaldığı, İşe gelen personelin işe gelemeyenlerin yerine de çalıştığı, Şehrin hijyeni konusunda çalışıldığı, Personele yapılan ödemelerin kişi başı ... TL veya ... TL tutarlarda olduğu, Bu ödemelerin personelin kişisel hijyen ve ulaşımına yönelik olduğu, Mevzuatı dar yorumlamamak gerektiği, Yapılan ödemeleri Devletin sürekliliği ve toplumun menfaati bağlamında değerlendirmek gerektiği, Hakkaniyet gereği hükmün Kaldırılması gerektiği.

Duruşma sırasında Sayıştay Savcısı tarafından, yazılı mütalaada belirtilen gerekçeyle Daire Kararının Tasdikinin uygun olacağı ifade edilmiştir.
Duruşma talebinde bulunan sorumlu ... (Belediye Meclis Üyesi, Belediye Başkanı) adına Av.... ile Sayıştay Savcısının sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

109 İlam sayılı Daire Kararının 5'inci maddesiyle, Belediye personeline Belediye Meclisi kararına istinaden ancak herhangi bir yasal düzenlemeye dayanmadan "Pandemi Ek Ödemesi" adı altında ödeme yapılması sonucunda oluşan ... TL kamu zararının sorumlularına ödettirilmesine hükmedilmiştir. Kararda sorumlu tutulanlar: Meclis Üyeleri, Harcama Yetkilisi, Gerçekleştirme Görevlisidir.

Usul yönünden inceleme

Temyiz başvurusunda bulunanlardan ...'un sorumluluğa iştiraki bulunmamaktadır.

Sayıştay Dairelerince verilen kararlara karşı, Temyiz Kurulu nezdinde temyize yetkili olanlar; 6085 sayılı Sayıştay Kanunu'nun 55'inci maddesinin ikinci fıkrasının atıfta bulunduğu 52'nci maddenin birinci fıkrasında belirtilen daire ve makamlar ile kendilerine tazmin hükmedilmiş olan sorumlulardır. Bunlar arasında yer almayan ...'un 35714 Karar-109 İlam sayılı Daire Kararının 5'inci maddesi ile ilgili temyiz başvurusu üzerine, usul yönünden TALEBİN REDDİNE, oy birliğiyle,

6085 sayılı Kanun'un 57'nci maddesi gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde Sayıştayda karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,

Karar verildiği 20.03.2024 tarih ve 56583 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

Esas yönünden inceleme

Somut uygulama

Belediye Meclisinin ... tarih ve ... Karar numaralı Kararına istinaden Belediye bütçesinden Belediye personeline "Pandemi Ek Ödemesi" adı altında ödeme yapılmıştır. Aylık ... TL veya ... TL olan bu ödeme 2020 yılının Nisan ve Mayıs aylarında yapılmıştır. 2020 yılında bu kapsamda yapılan ödemelerin toplam tutarı ... TL'dir.

Mevzuat

Anayasanın 128'inci maddesinin ilgili kısımları aşağıdadır:
"Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.
Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. ."

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun ilgili maddeleri aşağıdadır:

"Kapsam:

Madde 1 - (Değişik: 30/5/1974 - KHK-12/1 md.; Aynen kabul 15/5/1975 - 1897/1 md.)
Bu Kanun, Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında veya Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkında uygulanır.
..."

"Amaç:

Madde 2 - (Değişik: 23/12/1972 - KHK-2/1 md.)
Bu Kanun, Devlet memurlarının hizmet şartlarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini, ilerleme ve yükselmelerini, ödev, hak, yüküm ve sorumluluklarını, aylıklarını ve ödeneklerini ve diğer özlük işlerini düzenler. ."

"Mali Hükümler, Kapsam:

Madde 146 - (Değişik: 30/5/1974 - KHK-12; Değiştirilerek kabul: 15/5/1975 - 1897/1 md.)
Bu Kanunun birinci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren memurlar aylık, ücret, ödenek, hizmetle ilgili her çeşit ödeme ve bunların şekil ve şartları bakımından bu Kanundaki hükümlere, aynı maddenin ikinci fıkrası kapsamına giren memurlar özel kanunlardaki hükümlere tabidir.

Memurlara kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemez, hiçbir yarar sağlanamaz. ."

5018 sayılı Kanun'un "Kamu zararı" kenar başlıklı 71'inci maddesinin ilgili kısımları aşağıdadır:

"Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.

Kamu zararının belirlenmesinde; . g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,

Esas alınır. ."

Değerlendirme

Anayasanın 128'inci maddesine göre, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin aylık, ödenek ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. 657 sayılı Kanunun 146'ncı maddesine göre, memurlara kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında 657 sayılı Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemez ve hiçbir yarar sağlanamaz.

Somut uygulamada Belediye Meclisinin ... tarih ve ... Karar numaralı Kararı esas alınarak Belediye bütçesinden Belediye personeline pandemi dolayısıyla yapılan ek ödemenin mevzuatta dayanağı bulunmamaktadır

Sorumlular tarafından itiraz edilen esasa ilişkin diğer hususlar Daire Kararında karşılanmıştır.

Sorumluluk yönünden inceleme

Daire Kararında, oluşan kamu zararından harcama yetkilileri, gerçekleştirme görevlileri ve ... tarih-... Karar no.lu Belediye Meclis Kararında olumlu yönde imzası bulunan Belediye Meclis Üyeleri sorumlu tutulmuştur.

Harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu
Harcama yetkililerinin ve gerçekleştirme görevlilerinin harcama sürecindeki görev ve sorumlulukları 5018 sayılı Kanun'un 32 ve 33'üncü maddelerinde düzenlenmiştir.

5018 sayılı Kanun'un "Harcama talimatı ve sorumluluk" kenar başlıklı 32'nci maddesinde: "Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur." düzenlemesi yer almaktadır.

Kanun'un "Giderlerin gerçekleştirilmesi" kenar başlıklı 33'üncü maddesinde: "Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler." hükümlerine yer verilmiştir.

Kanun'un 55 ve devamı maddelerinde kamu idarelerinin iç kontrol sistemlerini oluşturmaları öngörülmüş ve bu çerçevede harcama birimlerinin yapılan mali işlemler üzerinde gerçekleştirecekleri kontroller açıklanmış olup, harcama birimlerinin asgari yapmaları gereken kontroller, mali hizmetler birimi tarafından ön mali kontrole tabi tutulacak mali karar ve işlemlerin usül ve esasları ile ön mali kontrole ilişkin standart ve yöntemlerin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirleneceği hükme bağlanmıştır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar'ın 10'uncu maddesinde, ön mali kontrol işleminin harcama birimleri tarafından da yerine getirileceği belirtilerek, gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin mali karar ve işlemlerin harcama birimi tarafından mali mevzuat hükümlerine uygunluk yönüyle kontrol edileceği,

Usul ve Esaslar'ın 12'nci maddesinde, süreç kontrolünün nasıl yapılacağı belirtilerek, mali işlemlerin yürütülmesinde görev alanların yapacakları işlemden önceki işleri de kontrol edecekleri, ödeme emrini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlilerinin de ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön mali kontrol işlemini yapacakları belirtilmektedir.

Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinden, her bir harcamanın harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi tarafından süreç kontrolü çerçevesinde yapılan işlemlerin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olup olmadıkları ön mali kontrole tabi tutularak kontrol edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

5018 sayılı Kanun'a göre harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri, giderin gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, mevzuata uygunluk açısından kontrolleri sağlamakla yükümlüdürler. Yapılacak harcama, hukuka aykırı ise söz konusu işlemleri yapmaktan kaçınmak durumundadırlar.

Buna göre, somut uygulamada oluşan kamu zararından harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.

Belediye Meclis üyelerinin sorumluluğu

Somut uygulamada Belediye bütçesinden Belediye personeline yasal dayanağı bulunmaksızın pandemi dolayısıyla ek ödeme yapılması, Belediye Meclisi tarafından alınan ... tarih ve ... Karar numaralı Kararın öngörülebilir ve doğrudan sonucudur. Personele "pandemi ek ödemesi" yapılması sonucunda oluşan kamu zararından Belediye Meclis Üyelerinin uygun illiyet bağı dahilinde sorumluluğu bulunmaktadır.

Konunun esas yönünden incelenmesi neticesinde, Belediye personeline yasal dayanağı bulunmaksızın "pandemi ek ödemesi" yapılması suretiyle, 5018 sayılı Kanun'un 71'inci maddesinde belirtilen "mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması" kapsamında kamu zararı oluştuğu anlaşılmıştır. Kamu zararından Belediye Meclis üyeleri, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.

Bu İtibarla, yukarıda belirtilen gerekçeyle 35714 Karar-109 İlam sayılı Daire Kararının 5'inci maddesi hukuka uygun olduğundan, 35714 Karar-109 İlam sayılı Daire Kararının 5'inci maddesinin TASDİKİNE (Temyiz Kurulu ve ..Daire Başkanı ..., üyeler ..., ...'un aşağıda yer alan karşı oy gerekçesine karşı), oy çokluğuyla,

6085 sayılı Kanun'un 57'nci maddesi gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde Sayıştayda karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,

Karar verildiği 20.03.2024 tarih ve 56583 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.