65 yaştan resen emeklilik ile isteğe bağlı emeklilik arasında ne fark vardır?

Detaylar/Değerlendirmeler;

Emekli ikramiyesi memur olarak çalışmış olanlara, emekli aylığı bağlandığı tarihte Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen bir tutardır.
Emekli ikramiyesi tutarının hesabında, memurların Sosyal Güvenlik Kurumu prim kesintisine esas tutulan kalemler esas alınır. Sosyal Güvenlik Kurumunca emekli ikramiyesi, memur olarak çalışmış olanlara aylık bağlandığı zaman yapılan bir ödeme sistemidir.

Sosyal Güvenlik Kurumu prim kesintilerinde esas alınan kalemler şunlardır:

Memurun derece ve kademesi, Memurun derece ve kademesine ve de görev unvanına göre belirlenmiş olan Gösterge ve Ek gösterge (Özellikle ek göstergenin yüksek olması emekli ikramiyesi tutarını, emekli aylık tutarını artırıcı bir durumdur),Taban Aylık Katsayısı ve Kıdem Aylık Katsayısı, Emeklilik işlemlerinde ek gösterge aralığına göre belirlenmiş olan yüzde oranı, yani özel hizmet aylığı (5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 70 de belirtilmiştir), Memur Maaş Katsayısı.
Emekli ikramiyesi konusu 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu Madde 89 hükmünde bulunur:

Bu madde içeriğine göre:
- Emeklilik ikramiyesi memurun aylık bağlandığında esas alınan memurluk sürelerinin tam yıllarına karşılık yapılır.

- Memurun kamu işyerinde geçen sigortalı hizmet süreleri de varsa ve bu sürelerin de emekli ikramiyesine dahil edilmesi durumunda, yine bu sürelerle beraber tüm hizmet sürelerinin tam yıllarına karşılık yapılır.

- Bu maddede emekli ikramiyesi, emekli aylığı ne zaman bağlandı ise aylık bağlandığı tarihteki katsayılar esas alınarak bulunan tutar üzerinden yapılır.

Peki emekli aylığı bağlandıktan sonra memur maaş katsayılarında bir artış olursa bu artıştan hangi emekliler yararlanır.
Bu konuda yine Madde 89 hükmünde açıklayıcı hükümler bulunur. Buna göre de;

- Kanunlarla belirlenen bekleme süreleri sonunda kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilmiş olanlar, (Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununa tabi olanlar ile Emniyet Teşkilatına tabi olanlar hakkında kanunla belirlenerek uygulanan bir sistemdir)

- Yaş hadlerinden dolayı Kurumlarınca zorunlu emeklilik işlemi yapılmış olanlar,

- Vazife malulü olmaları nedeniyle vazife malullüğü aylığı bağlanması gerekenler, (Memur olarak görevli iken vazife malullüğü kapsamına girenlerdir)

- Memur olarak görev yaparken vefat etmiş olanların hak sahipleri, (Memur iken herhangi bir sebepten dolayı vefat etmiş olanlardan dolayı aylık bağlanmış olan hak sahipleridir)

Bu durumda olanlara aylık bağlandığı tarihten sonra üç ay içinde emekli ikramiyesinin hesaplanmasına esas alınan katsayılarda meydana gelecek artış nedeniyle oluşacak ikramiye farkları ile ilk mali yılın birinci ayında katsayılar dışındaki diğer unsurlarda meydana gelecek artışa, bu tarihte yürürlükte olan katsayılar uygulanmak suretiyle bulunacak ikramiye farkları, emekli ikramiyesi ile ilgili hükümlere göre ayrıca ödenmektedir. Aylığa hak kazandıkları tarihi takip eden üç ay içinde katsayılarda artış yapılmadığı takdirde, müteakiben katsayılarda altı ay içinde yapılacak ilk artıştan doğan ikramiye farkları da bunlara ayrıca ödenmektedir.

Örnek; Temmuz 2024 tarihi ile 14 Ocak 2025 tarihleri arasında kadrosuzluk, yaş haddi, vazife malullüğü aylığı bağlanmış olanlar ile bu tarihler arasında memur iken vefat etmeleri nedeniyle hak sahiplerine aylık bağlanmış olanlara, Temmuz 2025 MEMUR MAAŞ KATSAYI ARTIŞINDAN dolayı aradaki fark kadar, yani Temmuz-Aralık 2024 memur maaş katsayısı ile 2025 memur maaş katsayısı arasındaki fark kadar ayrıca bir ikramiye farkı ödemesi olur. Bu ödemeler 1 defaya mahsus yapılan bir ödeme olduğundan daha sonraki tarihlerdeki katsayı artışlarından dolayı fark ödemesi bir daha yapılmaz.
Bu fark ödemesi isteği üzerine emekli olmuş memurlar ile aylık bağlandıktan sonra vefat nedeniyle aylık bağlanmış hak sahipleri için bu işlem uygulanmaz.
Sonuç bağlamında, yaş haddinden emekliliğin tek bir avantajı ikramiye farkı ödemesi ile hizmet süresinin artması olduğunu söyleyebiliriz. Yani, emekli aylığı ve ikramiye tutarının hesaplanması aynı olur, bu hesaplama sistemi yaş haddinden emekliler için ayrı bir şekilde farklı kalemler esas alınarak yapılmaz.

NOT: 65 yaş haddi memurların azami çalışabilecekleri yaştır. 65 yaşının dolumundan sonra memur çalışamaz, 65 yaşını dolduran kendi isteğiyle emekli olamaz. Çalıştığı Kurum tarafından tek taraflı olarak resen emeklilik işlemleri yapılır. Hizmeti yetiyorsa emekli aylığı bağlanır, yetmiyorsa toptan ödeme işlemleri gerçekleştirilir. Ancak kişi kendi isteğiyle emekli olabilmesi için mutlaka 65 yaşını doldurmamış olması gerekir, yani 64 yaş 11 ay 29 gün iken emekli talebinde bulunması gerekir ki, bunu da yaş haddini bekleyen hiçbir memurun yapmayacağını, yani en azından 65 yaşın dolumuna kısa süre (3 ay, 6 ay, vb gibi) hizmeti kalanların olağanüstü bir durum olmadığı sürece yapmayacağını, değerlendirmekteyiz.