Müsteşarlıktan bakan yardımcılığına geçiş sürecinde hangi düzenlemeler yapıldı?

-Daha önce kamu yönetimi sistemimizin temel esaslarını oluşturan ve 1984 yılında yürürlüğe giren mülga 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Kanunda "Müsteşarlık", bakanlıkların merkez teşkilatında hiyerarşik bir kademe olarak yer almaktaydı.

Müsteşarın görev ve sorumlulukları neydi?

Müsteşar bakanın emrinde ve onun yardımcısı konumundaydı. Ayrıca, Bakanlık hizmetlerini bakan adına ve onun talimatları doğrultusunda bakanlığın politikalarına, kalkınma planlarına, yıllık programlara, mevzuat hükümlerine uygun olarak yürütmekteydi. Bakanlık Teftiş Kurulu hariç tüm birimlere ve bakanlığın kuruluşlarına emir ve talimat verme yetkisine sahipti.

Daha önce müsteşar yardımcılarının sayısı en fazla kaç olabilmekteydi?

Bir Bakanlıkta birden fazla müsteşarlık kurulamayacağı ve bunlara bağlı olan birimlerin miktarı esas alınarak 2 müsteşar yardımcılığı oluşturulabileceği belirlenmişti. Hatta zorunlu hallerde bu sayı 5'e kadar çıkartılabilmekteydi.

-2011 yılında 643 sayılı KHK ile mülga 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Kanuna eklenen bir hükümle "Bakan Yardımcıları" hususunda düzenleme yapılmıştır.

2011 yılındaki düzenlemeyle birlikte Bakan Yardımcılarının görev ve yetkileri neydi?

Bu düzenlemeyle birlikte Bakan Yardımcıları Bakana bağlı olarak görev yapan ve Bakan yardımcı olan ve sorumluluğu Bakana karşı olacak şekilde konumlanmıştı. Ayrıca, görev süreleri hükümetin görev süresiyle sınırlı olarak belirlenmişti. Ancak gerekirse görev süresi dolmadan da görevden alınabiliyordu.

Görüldüğü üzere hiyerarşik bir yetkisi olmamakla birlikte hükümetin görev süresiyle sınırlı olarak siyasi bir konuma sahip olan bu birimler müsteşarlık gibi hizmet birimlerinin teknik konularında değil de hükümet ile bakanlığın bağlantısını sağlama amacı güden bir birim olarak tasarlanmıştı.

-2018 yılında 703 sayılı KHK ile 3046 sayılı Kanunda yer alan çok sayıda hükümle birlikte "Müsteşarlık" ve "Müsteşar Yardımcılıkları" kaldırılmış olup, Bakan Yardımcılıkları konusunda da bunlara yapılacak ödeme sadece bir maddede belirtilmiştir. Böylelikle 3046 sayılı Kanunun adı Bakan Yardımcılarının Mali Hakları ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun olarak değiştirilmiştir.

-2018 yılında yürürlüğe giren 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle "Bakan Yardımcılıkları" düzenlenmiştir.

Son düzenlemelerle birlikte Bakan Yardımcılarının görev ve sorumlulukları nasıl belirlenmiştir?

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Bakan Yardımcılarının, Bakanın emrinde ve onun yardımcısı olup bakanlık hizmetlerini bakan adına ve bakanın direktif ve emirleri yönünde, bakanlığın amaç ve politikalarına, kalkınma planlarına ve yıllık programlara, stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine, mevzuat hükümlerine uygun olarak düzenleyeceği ve yürüteceği ve bu amaçla bakanlık teftiş kurulu hariç bakanlık kuruluşlarına gereken emirleri vereceği ve bunların uygulanmasını gözetip ve sağlayacağı belirtilmiştir. Bakan Yardımcılarının bu hizmetlerin yerine getirilmesinden Bakana karşı sorumlu olduğu belirtilmiştir.

-Sonuç olarak, daha önce müsteşarın yürüttüğü görevleri artık Bakan Yardımcısı hiyerarşik amir olarak yürütmekle birlikte bunlar, siyasi konumundan çok idari işlere odaklanması gereken, alt kademelerdeki bürokratların iş ve işlemlerini takip etmek durumunda olan eski sistemdeki müsteşar konumunda bir rol üstlenmektedirler. Bakanlıkların disiplin amirleri yönetmeliklerinde de kendilerine yer verilen Bakan Yardımcılarının eski sistemdeki gibi yardımcıları (müsteşar yardımcısı) bulunmamakta olup Bakanlıklarda Müsteşarlık görevini hangi Bakan Yardımcısının yerine getirmeye çalışabileceğine dair bir takım zorluklar ortaya çıkabilmektedir. Son zamanlarda tartışmaya açılan bu konuda yetkililerin nasıl bir düzenleme yapacağı ise merak konusu olmaya devam etmektedir.