Malulen Emeklilik

SORU: Adalet Bakanlığı bünyesinde bir cezaevinde memur olarak bilfiil 9 yıldır çalışmaktayım. Göreve başlarken sağlık kurulu muayenesinden geçirildim ve herhangi bir hastalığa rastlanmadı. Yaklaşık 2 sene önce görev başında rahatsızlandım ve başvurduğum hastanede Hepatosplenomegali (karaciğer ve dalak büyümesi) ve Labil Hiper Tansiyon (değişken yüksek tansiyon) tanısı kondu. 4 ay önce askerlik yapmak üzere silah altına alındım. Ancak bu rahatsızlıklarımdan ötürü askerlik hizmetimi yapamadım ve halen Ankara GATA Askeri Hastanesinde tedavi görmekteyim. Bu şartlarda Emekli Sandığından malulen Emekliliğimi talep edebilir miyim?

CEVAP: 657 sayılı Devlet memurları Kanununda Devlet memurunun genel haklar içinde sayılan emeklilik hakkı ile ilgili 19 uncu maddesinde "Devlet memurlarının, özel kanununda yazılı belirli şartlar içinde, emeklilik hakları vardır." denilmektedir. Memurların emeklilikleri 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu ile düzenlenmiştir.

Malülen emekliliğe ilişkin hükümleri 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunun 44 ila 65 inci maddelerinde yer almaktadır.

MALÜLLÜĞÜN ÇEŞİTLERİ

Malüllük: Emekli sandığına tabi personelin vücutlarında meydana gelen arızalar veya uğradıkları tedavisi imkansız hastalıklar sebebiyle vazifelerini yapamayacak duruma gelmeleri olarak tanımlanabilir. Malüllük sebeplerine göre 3 grupta düzenlenmiştir.

2-Vazife Malüllüğü:
- İlgililerin vazifelerini yaptıkları sırada ve vazifelerinden,
- Vazifeleri dışında kurumların verdiği herhangi bir kuruma ait başka işleri yaparken bu işlerden,
- Kurumların menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken o işten ve
- Fabrika, atelye ve benzeri iş yerlerinde, işe başlamadan evvel iş sırasında veya işi bitirdikten sonra, o iş yerinde meydana gelen ve yine o işyerinin mahiyetinden veya çalışma konusunda ileri gelen kazadan vazife yapamayacak duruma düşmeleri halinde,
buna "vazife malüllüğü" denilmektedir.

Vazife malüllüğü aşağıda belirtilen sebeplerden kaynaklanması halinde
a) Keyif verici içki ve her çeşit madde kullanmaktan,
b) Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olmaktan,
c) Yasak fiilleri yapmaktan,
d) İntihara teşebbüsten olursa,
e) Her ne suretle olursa olsun kendilerine veya başkalarına menfaat sağlamak veya zarar vermek maksadından doğmuş olursa,
adi malüllük hükümleri uygulanmaktadır.

3-Harp Malüllüğü: Vazife malüllerinden bu malüllüklere,
a) Harpte fiilen ateş altında,
b) Harpte, harp bölgelerindeki harp harekat ve hizmetleri sırasında,
c)Harpte veya harbe hazırlık devresinde her çeşit düşman silahlarının etkisi ile,
d)Askeri harekatı gerektiren iç ve sınır harekatı sırasında,
e)Barışta ve olağanüstü hallerde, emir veya görev ile uçuş yapan uçucularla, emir ve görevli olarak uçakta bulunanlardan uçuşun havadaki ve yerdeki sebepleriyle, emir ve görevle dalış yapan dalgıçlarla, denizaltı gemisinde veya dalgıç kıtasında bulunanlardan, denizaltıcılığın yada dalgıçlığın çesitli sebep ve tesiri ile uğranılması halinde,
buna harp malüllüğü denilmektedir.

657 SAYILI KANUNUN HASTALIK İZİNLERİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ

Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 108 inci maddesinin son fıkrası hükmü uyarınca devlet memurları muvazzaf askerlik süresince aylıksız izinli sayılmaktadır. Askerlik görevini tamamlayanların 83 üncü madde hükmü uyarınca Devlet memurluğuna dönüşleri düzenlenmiştir.

Devlet memurlarının hastalık izinleri 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinde ise;
"Memurlara hastalıkları halinde, verilecek raporlarda gösterilecek lüzum üzerine, aylık ve özlük haklarına dokunulmaksızın aşağıdaki esaslara göre izin verilir.
A) On yıla kadar (on yıl dahil) hizmeti olanlara altı aya kadar,
B) On yıldan fazla hizmeti olanlara oniki aya kadar,
C) Kanser, verem ve akıl hastalıkları gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananlara onsekiz aya kadar,
izin verilir.
Memurların, hastalıkları sebebiyle yataklı tedavi kurumlarında yatarak gördükleri, tedavi süreleri hastalık izinlerine ait sürelerin hesabında dikkate alınır.
İzin süresinin sonunda hastalıklarının devam ettiği resmi sağlık kurullarının raporu ile tespit edilenlerin izinleri bir katına kadar uzatılır. Bu sürelerin sonunda da iyileşmeyen memurlar hakkında emeklilik hükümleri uygulanır. Bunlardan gerekli sağlık şartlarını yeniden kazandıkları resmi sağlık kurullarınca tespit edilenler tekrar görev almak istedikleri takdirde, eski derece ve niteliklerine uygun görevlere öncelikle atanırlar.
Görevlerinden dolayı saldırıya uğrayan memurlar ile görevleri sırasında ve görevlerinden dolayı bir kazaya uğrayan veya bir meslek hastalığına tutulan memurlar, iyileşinceye kadar izinli sayılırlar.
Sıhhi izin sürelerine esas hizmetin hesabında 87 nci maddede sayılan kurumlarda emekli keseneği veya sigorta primi ödenmek suretiyle geçen süreler ile askerlikte geçen süre dikkate alınır." hükmü yer almaktadır.

Söz konusu 105 inci maddede yazılı en çok süreler kadar izin alanlar, izinlerinin sonunda işe başlayabilmek için, iyileştiklerine dair raporunu (Yurt dışındaki memurlar için mahalli usule göre verilecek raporu) getirmek zorunda oldukları 106 maddede belirtilmiştir.

Devlet memurlarının hastalık raporlarının hangi hallerde, hangi hekimler veya resmi sağlık kurulları tarafından verileceği ve süreleri ile bu konuya ilişkin diğer hususlar, Sağlık, Maliye ile Dışişleri Bakanlıklarının mütalaaları alınarak Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığınca düzenlenecek bir yönetmelikle düzenlenmesi öngörülmüştür. Anılan hüküm uyarınca Memurların Hastalık Raporlarını Verecek Hekim Ve Sağlık Kurulları Hakkında Yönetmelik 30.12.1980 tarih ve 8/2175 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kararlaştırılmış ve 6.2.1981 tarih ve 17243 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur.

Bu bağlamda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 18, 83, 108, 105, 106, 107, 209 ve 210 uncu maddeleri çerçevesinde muvazzaf askerlik hizmetinizi tamamlamanız veya erken terhisi müteakip 657 sayılı Kanunun 83 üncü maddesi çerçevesinde Devlet memurluğuna dönebilirsiniz...

Devlet memur iken askerliğinizi 5434 sayılı Kanunun ek 72 inci maddesinde yer alan "Personel kanunlarına göre aylıksız izinli sayılanlardan aylıksız izinli olarak geçen sürelere ilişkin kesenek ve karşılıklarını istekleri halinde her ay veya aylıksız izin süresinin bitim tarihini takip eden üç ay içinde; başvurmaları ve başvuru tarihindeki katsayılar ve emekli keseneğine esas aylığın hesabına ait diğer unsurlar ile kesenek ve karşılık oranları esas alınmak suretiyle hesaplanacak kesenek ve karşılıklarını defaten ödemeleri halinde aylıksız geçen izin süreleri emeklilik yönünden eski derecelerinde değerlendirilir." hüküm çerçevesinde askerlik sürenizi borçlanarak bu süreyi fiili hizmet sürenize ilave edebilirsiniz.

Devlet memuru olarak tedavinizi 209 ve 210 uncu madde uyarınca yönetmelik hükmü uyarınca yaptırabilirsiniz. Tedaviniz süresince 105 ve 107 inci madde hükümleri uyarınca, usulüne uygun hastalık raporları için, tedavinizin uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalık olması halinde 18 aya kadar, bu süre bir katına kadar artırılması halinde ise 36 aya kadar hastalık izni kullanmanız mümkün bulunmaktadır.

Tedaviler sonucu iyileşemezseniz;
- Mevzuatta belirtilen şekilde malüllük raporu almanız,
- Bu raporun Emekli Sandığı Kurumu Sandık Sağlık Kurulunca incelenerek kabul edilmesi ve
- 10 yıllık fiili hizmetinizi de doldurmanız halinde (Hastalığınızın işinizden kaynaklanmadığı varsayılarak)
adi malüllük aylığı bağlanabileceği değerlendirilmektedir.