Gümrük Muayene Memurlarının Sorunları

Her şeyden önce memurların sesi olduğunuz için sizlere çok teşekkür ediyorum. Ben gümrük müsteşarlığında muayene memuru olarak görev yapmaktayım. Teşkilatımız kamuoyu tarafından maalesef iyi çalışmalarıyla tanımamaktadır. Ülkenin en önemli gelir kaynaklarından biri olan gümrük vergileri, özel tüketim vergileri, KDV gibi birçok vergi tarafımızdan peşin olarak tahakkuk edilmektedir.

YAPILAN İŞ, VERGİ DENETMENLERİ İLE AYNIDIR

Gümrük muayene memurlari KPSS/B kategorisiyle alınmaktayken, yapmış olduğu iş almış olduğu eğitim bakımından vergi denetmenlerinden bir farkı yoktur. Türkiye genelinde 750 tane muayene memuru olup hepsi 4 yıllık fakülte mezunudur. 6 ay kurs 6 ay staj sonrası yeterlilik sınavına girmekte başarılı olduktan sonra kişiye havi kaşeyle bakan adına ithalat ihracaat işilemlerini sonuçlandırmaya hak kazanmaktadır.

MUAYENE MEMURLARININ GÖREVLERİ

Gümrük Muayene Memuru'nun görevleri; 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 3'üncü maddesinin 13'üncü fıkrasında tanımı yapılan ?Gümrük Denetimi?ni, ithalat-ihracat işlemlerinde olay yerinde ve olay anında veya muayene kriterlerine göre daha sonra yapmaktır.

Yetki ve sorumluluklarını daha detaylı anlatacak olursak;

-En temel görevi, ithalat veya ihracata konu eşyanın Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunu (GTİP) tespit etmek ve söz konusu tarifenin beyan edilen eşya ile aynı olup olmadığına karar vermektir.

-GTİP numarası tespit edildikten sonra, söz konusu eşyanın ithalat veya ihracatının yasaklama veya kısıtlamalara tabi olup olmadığı, ithalat rejim kararı ve ilgili standardizasyon tebliğleri, gözetim, kota, damping veya tarife kontenjanı kapsamında olup olmadığına yürürlükteki mevzuat hükümleri dahilinde karar verir. Ancak bu karar aşaması olay anında ve yerinde olduğu için çok hızlı ve doğru olmak zorundadır.

-GTİP numarası tespitinin doğru olduğu ve ilgili mevzuat hükümleri dahilinde gerekli bilgi ve belgelere sahip olduğu tespit edildikten sonra, yürürlükteki vergi ve/veya fon mevzuatları dahilinde (limitsiz bir şekilde) tahakkuk işlemini gerçekleştirir.

-Tahakkuk işlemini gerçekleştirmeden önce, trafik sapması ihtimalleri de dahil olmak üzere eşyanın menşeinin, kıymetinin, beyan edilen ile mevcut olan satış birimine göre miktarının tespitini çok hızlı ve doğru bir şekilde yapmak zorundadır.

Yukarıda sayılan işlemlere konu her bir gümrük uygulaması, merkez yönetimde ayrı ayrı ŞUBE olarak değerlendirilmiş olup, İTHALAT, GEÇİCİ İTHALAT, BEDELSİZ İTHALAT, MUAFİYETLER, İHRACAT, KDV, MENŞE, TARİFE, KIYMET, BASİTLEŞTİRLİMİŞ İŞLEMLER, ASU, TRANSİT, İSTATİSTİK, v.s. gibi birçok şube adı altında ayrıştırılmıştır. Bunların uygulanması ve ithalat-ihracat sırasında tatbiki taşra teşkilatında Gümrük Muayene memurlarına tevdii edilmiştir.

Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2004/6 Sayılı Genelgesi ile taşra teşkilatında ?Muayene Kurulları? oluşturulmuş ve TARİFE, KIYMET ile MENŞE ihtilaflarında fikir teatisi yapılarak, uygulamanın daha hızlı ve doğru bir şekilde yapılması ile diğer gümrük idarelerinde benzer uygulamalarda uyum sağlanması hedeflenmiştir.

Gümrük Yönetmeliğinin ?Görevlilerin Sorumluluğu? başlıklı 184'üncü maddesinde; ?Muayene memurları, gümrük vergileri ile gümrük idaresince tahakkuku gereken diğer vergileri tahakkuk ettirmek veya muaflık hükümlerini uygulamak, Gümrük, Dış Ticaret, Türk Parasının Kıymetini Koruma Mevzuatı ile diğer mevzuat hükümleri bakımından yapılacak işlemleri yürütmekle görevlidir." Gümrük Muayene Memurları, kendi görev ve sorumluluklarına giren her türlü mevzuatın güncel değişikliklerini takip etmek ve bunları derhal uygulamaya geçirmek zorundadır. Bu derece ağır bir sorumluluk gerek gümrük teşkilatında ve gerekse devletin diğer teşkilatlarında başka herhangi bir kişi veya unvana verilmemiştir

GÖREVLENDİRME İLE MUAYENE MEMURLUĞU YAPTIRILAMAMAKTADIR

Her bir muayene memurunun kendi adına havi kaşesi mevcut olup, ?Muayene Memuru? unvanı olmayan herhangi bir kişiye idari yetki kullanılarak görevlendirme ile muayene memurluğu yaptırılamamaktadır. Ancak, herhangi bir Muayene Memuru, idarenin yetkisi ile taşradaki en üst idari yönetime vekaleten görevlendirilebilmektedirler. Bunun tek bir nedeni vardır; Muayene Memurluğunun kendine özgü uzmanlık alanı gerektiren ve sorumluluğunun başka hiçbir devlet memurluğunda olmayan derecede ağır olması gerçeğidir.

Gümrük teşkilatında birbirine denk veya aynı hizmet alanında bulunan kadrolar arasında geçiş olabilmesine karşın 01.07.2004 tarihli, 25509 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanan Gümrük Müsteşarlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin ?Hizmet Grupları Arasında Geçişler? başlıklı 18'nci maddesinin sondan ikinci paragrafında, Gümrük Muayene Memurluğu hariç olmak üzere aynı hizmet alanlarında geçiş yapılabileceği hükme bağlanarak, Gümrük Muayene Memurluğunun ne derece ayrıcalıklı ve kendine özgü uzmanlık gerektiren bir unvan ve meslek olduğuna bir kez daha işaret etmiştir.

MEMUR OLARAK ADLANDIRILAN TEK VE YEGANE UNVANDIR

Gümrük Muayene Memurluğu gerek 485 sayılı Kanun hükmünde Kararnamede ve gerekse 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer almayan kendine özgü uzmanlık gerektiren bir meslek olmasına karşın ?Memur? sıfatıyla anılan ve bu sıfatla değerlendirilen Türkiye Cumhuriyeti Devletinde tek ve yegane unvandır.

Gümrük teşkilatında bilinen ve kamuoyuna malzeme olmuş sorunların temelinde de bu temel çelişki yatmaktadır. Verilebilecek en ağır sorumluluklar verilmesine karşılık, bu sorumluluğu üstlenen kişilere hiçbir özlük hakkı verilmemiş, bir unvan bile çok görülmüştür.

Gümrük Muayene Memurları ile Sonradan İhdas edilen Denetmenlerle Karşılaştırılması

657 s. Kanunun 48 Md. Nitelikleri

Üniversitelerin 4 Yıllık Fak. Mz. Olma Şartı
Vergi Denetmeni VAR
Milli Emlak Denetmeni VAR
Muhasebat Denetmeni VAR
Dış Tic. Stand. Denetmeni VAR
Gümrük Muayene Memuru VAR

Mesleki Yetiştirilme Kursu hepsinde var, Yeterlilik sınavı hepsinde var, kurs süresi diğerlerinde en az 4 ay iken muayene memurluğunda en az 6 aydır.

Gümrük Muayene Memuru Yetiştirme Programında Verilen Dersler ve Süreleri

DERSLER/ DERS SAATİ SAYISI

4458 Sayılı Gümrük Kanunu ve Buna bağlı Gümrük Yönetmeliği: 81 saat
4926 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu: 51 saat
Tarife (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu-GTİP): 60 saat
Kıymet Tespiti ve GATT Uygulamaları: 60 saat
İthalat Rejim Kararı ve Yönetmeliği: 24 saat
AB Güm. Mevzuatı Türkiye AB ilişkileri: 30 saat
Yatırım Teşvik Mevzuatı: 18 saat
İhracat rejim karar ve Yönetmeliği: 24 saat
İhracat ve Döviz Kazandırıcı Faaliyetler: 18 saat
Kambiyo Rejimi ve 32 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı: 12 saat
Uluslar arası Teslim Şekilleri: 18 saat
Serbest Bölge Mevzuatı: 9 saat
Tasfiye Mevzuatı: 9 saat
İdari yargılama Güm. Saymanlık iliş 6183 Sayılı Yasa: 15 saat
3065 Sayılı KDV Kanunu ve 4760 Sayılı ÖTV Kanunu: 15 saat
GVK, KVK, VUK' nun Gümrüğü ilgilendiren yönler: 9 saat
Bilgisayarlı Gümrük İşlemleri: 15 saat
Sınır Ticareti Yönetmeliği : 9 saat

TOPLAM* 477 Saat

*= Temel eğitim sonrası 6 Ay ila 1 yıl süreyle uygulamalı staj yapılmakta, staj sonrası 3 aylık tekrar temel eğitim ve sonrasında yeterlilik sınavına girmek suretiyle, başaranlara Gümrük Muayene Memurluğu unvanı ve adına havi kaşesi teslim edilmektedir.

Türkiye'nin 150 Milyar Dolarlık dış ticaret işlem hacminin tümünün mali ve hukuki sorumluluğunu üslenen Muayene Memurlarının toplam sayısı hali hazırda yaklaşık 750 kişi olup, sorunlardan en önemlisi bu kadrodaki eleman sayısının azlığı ve özlük haklarının belirlenmemiş olmasıdır.

Genel Dış Ticaret uygulamalarında merkezi kilit görevini gümrük teşkilatı üstlenmektedir. Gümrük teşkilatındaki merkezi kilit görevini ise Gümrük Muayene Memurları üstlenmiştir. O halde, her yönüyle uzmanlık gerektiren bir mesleği icra eden ve bu görevlerini ?memur? sıfatı altında ezilerek yapmaya çalışan Gümrük Muayene Memurlarının kanunun 3/13'üncü maddesinde tanımı yapılan ?GÜMRÜK DENETMENLİĞİ? veya ?GÜMRUK MUAYENE UZMANI? şeklinde yeniden yapılandırılması, gerek bu görevi üstlenen kişilerin üstün görev anlayışına ve gerekse gümrük teşkilatının yeniden yapılanma sürecine katkı sağlayacaktır.

SAYGILARLA