Akademik personel, memur kadrosuna nasıl geçiş yapar?
Akademik Personel İle Memur Kadrosu Arasındaki Geçişler
Bu dosyada, Üniversitelerde çalışan öğretim elemanlarının öğretmenliğe, üniversite içindeki idari kadrolara ve diğer kamu kurumlarına geçişleri ile kamu kurumlarında çalışan memurların üniversitelerdeki akademik kadrolara geçişlerine ilişkin bilgiler yer alacaktır.
AZAMİ ADAYLIK SÜRESİ
657 sayılı Kanunun 54. maddesinde yer alan "Aday olarak atanmış Devlet memurunun adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamaz ve bu süre içinde aday memurun başka kurumlara nakli yapılamaz" hükmünden yola çıkılarak, üniversitelerde öğretim elemanı olarak çalışanlar azami adaylık süresi kadar çalışmış olmak kaydıyla (2 yıl) muvafakat yolu ile 657 sayılı Kanun kapsamındaki kadrolara geçebilmekteydiler. Nitekim, Kamu Personeli Genel Tebliğinin (Devlet Memurluğuna Alınma) (Seri No:1) 6 ncı maddesinin "Öğretim Görevlileri, Okutmanlar ve Öğretim Yardımcılarının Devlet Memurluğuna Alınmaları" başlıklı (B) fıkrasına, öğretim görevlileri, okutmanlar ve araştırma görevlileri, uzmanlar, çeviriciler ile görev süreleri sona erenlerin Devlet memuru olabilmek için en az iki yıl süreyle görev yapmış olmaları şartını düzenleyen bir hüküm konulmuştu. Ancak bu hükümde geçen "en az iki yıl görev yapma" ibaresinin, Danıştay 12. Dairesince "657 sayılı Kanunun 92 nci maddesinde yeniden memuriyete atanmada dava konusu Tebliğde yer alan süre şartının aranmadığı, 657 sayılı Kanunun öngörmediği bu kısıtlayıcı şartın Tebliğ hükmü ile getirilmesinde yasaya ve hukuka uyarlık bulunmadığı" gerekçesiyle yürütülmesi durdurulmuştur. Söz konusu Danıştay Kararı sonrası, 2 yılını tamamlamamış olan öğretim elemanlarının hem muvafakat yolu ile hem de istifa ettikten sonra açıktan atama prosedürüyle 657 sayılı Kanun kapsamındaki kadrolara geçebilmelerinin önü açılmıştır. İki yıllık hizmet süresi şartının kaldırılmasından sonra, akademik personelin 657 sayılı Kanun'a tabi kadrolara geçişlerde asli memur olarak mı yoksa aday memur olarak mı geçeceği sorunu ortaya çıkmıştır. Devlet Personel Başkanlığı konuya ilişkin vermiş olduğu görüşlerde, akademik personel olarak 1 yıldan fazla çalışanların asli memur, 1 yıldan az süreli çalışanların ise aday memur statüsünde geçebileceğine karar vermiştir. 1 yıldan az süreli olarak üniversitede görev yapan akademisyenlerin söz konusu hizmet süreleri adaylık süresinden de sayılacaktır.
BEKLEME SÜRESİ
Diğer taraftan 657 sayılı Kanun ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunun iki farklı personel kanunudur. Bu personel kanunlarına tabi kadrolar arasındaki geçişlerde 657 sayılı Kanunun 97. maddesinde yer alan bekleme sürelerine tabi olunmaz. 657 sayılı Kanunda yer alan bekleme süreleri sadece memur kadroları için geçerlidir. Bu nedenlerden dolayı üniversitede öğretim elemanı olarak çalışan bir kişi bekleme süresine tabi olmaksızın istifa ederek 657 sayılı Kanun kapsamındaki bir kadroya geçebileceği gibi 657 Kanuna tabi olarak görev yapan bir memur da üniversitelerdeki öğretim elemanı kadrolarına istifa ederek ve bekleme süresine tabi olmayarak geçebilir. Bu tür geçişlerde muvafakat alınarak da geçilebilir. Yani kişi bu iki yoldan birisini kullanarak geçiş yapabilir.
GÖREVDE YÜKSELME YÖNETMELİĞİ KARŞISINDAKİ DURUMLARI
Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik'in kapsam başlıklı 2. maddesinde akademik personel bu yönetmeliğin kapsamı dışında tutulmuştur. Buna göre 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa göre öğretim üyesi sayılan Profesörler, Doçentler ve Yardımcı Doçentler herhangi bir kısıtlamaya tabi olmaksızın 657 sayılı Kanuna tabi kurumlardaki memuriyet kadrolarına muvafakat yolu ile veya istifa ettikten sonra açıktan atama prosedürüyle geçebilirler.
Ancak Görevde Yükselme Yönetmeliğinin Ek 1. maddesinde yer alan; "Kurumlar aynı unvana veya bu unvanın bulunduğu aynı alt gruptaki diğer unvanlara veya daha alt unvanlara naklen atama yapabilir. Diğer personel kanunlarına tabi olanların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi görevlere atanmalarında ihraz ettikleri unvanlar, aynı unvanın olmaması halinde öğrenim durumu ve ihraz ettiği unvanla birlikte atanacağı unvan ve Devlet Personel Başkanlığının olumlu görüşü dikkate alınır. İlk defa açıktan atamalarda bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz." hükmü gereğince;
Öğretim üyeleri dışındaki öğretim elemanları öğrenim durumları itibariyle kazanmış oldukları unvanlara,
1- Görevde Yükselme Sınavına tabi olmaksızın,
2- Devlet Personel Başkanlığının olumlu görüşüne ihtiyaç olmaksızın atanabilirler.
Örneğin 2914 sayılı Kanun kapsamında "uzman" kadrosunda görev yapan bir akademisyen, 657 sayılı Kanun'a tabi idari "uzman" kadrosuna sınavsız ve Devlet Personel Başkanlığının olumlu görüşüne ihtiyaç duyulmaksızın genel hükümlere göre atanabilecektir.
Ancak öğretim üyeleri dışındaki öğretim elemanlarının öğrenim durumu itibariyle atanabileceği bir kadronun bulunmaması halinde;
1- Devlet Personel Başkanlığının olumlu görüşüyle,
2- Görevde Yükselme sınavına tabi olmaksızın,
kendisine uygun başka bir kadroya da atanabilir.
Örneğin Mühendislik ve Mimarlık Fakültesinde araştırma görevlisi olarak çalışan bir kişi 657 sayılı Kanun kapsamındaki bir kadroya öğrenim durumu itibariyle haiz olduğu unvana göre atanabilir. Bu örneğe göre kişi İnşaat mühendisliği bölümü mezunu ise 657 sayılı kanun kapsamındaki mühendis kadrosuna yukarıdaki belirtilen şartlar çerçevesinde atanabilir. Görevde yükselmeye tabi kadrolar bakımından ise Devlet Personel Başkanlığından olumlu görüş alınması gerekmektedir. Devlet Personel Başkanlığı, iki yıl hizmet şartının arandığı dönemde, araştırma görevlileri ve okutmanlar için uzman, şef ve bu düzeylerdeki diğer görevlere atanabilmeyi uygun görmekteydi. 2 yıllık hizmet süresi şartının kaldırılmasından sonra ise uzman, şef ve bu düzeydeki kadrolara atanma şartını, söz konusu akademisyenlerin doktora mezunu olma şartına bağladı. Doktora mezunu olmayanlar ise "idari hizmetler grubu"nda yer alan memur, veri hazırlama ve kontrol işletmeni, bilgisayar işletmeni gibi kadrolara atanabileceklerdir.
ÖĞRETMENLİĞE GEÇİŞLER
Milli Eğitim Bakanlığı üniversitelerde öğretim elemanı olarak çalışanları öğretmenliğe kabul etmektedir. Bu tür kişilerin başvuruları genel öğretmenlik atama dönemlerinde kabul edilmektedir. Bu tür atamaların yapılabilmesi için mutlaka bu kişilerin, öğretmenliğe başvuru tarihi itibariyle, en az 2 yıl üniversitede öğretim elemanı olarak çalışması gerekmektedir.
Bu tür atamalarda Milli Eğitim Bakanlığı ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programını veya öğretmenlik meslek bilgisi (pedagojik formasyon veya 33 kredilik ilköğretim sınıf öğretmenliği sertifikası) programını bitirmiş olma şartı aranmamaktadır. Buna göre Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya bölümü mezunu bir araştırma görevlisi iki yıl çalışmış olmak şartıyla öğretmenlik alımlarına herhangi bir tezsiz yüksek lisans programını bitirmemiş olsa dahi başvurabilir.
ATANABİLECEKLERİ DERECELER
2914 sayılı Kanunun 3. maddesinin son fıkrasında yer alan "Öğretim görevlileri, okutmanlar ve öğretim yardımcılarının giriş dereceleri (657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler"i ile getirilen kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümleri hariç) Devlet Memurları Kanunu hükümleri uyarınca öğrenim niteliğine ve süresine göre tespit edilecek kazanılmış hak aylık derece ve kademelerine iki derece eklenmek suretiyle belirlenir" hüküm gereğince madde de belirtilen kişiler 7. dereceden göreve başlarlar. Bu kişilerin 657 sayılı Kanun kapsamındaki memur kadrolarına geçmeleri halinde fazladan almış oldukları iki derece müddetince derece yükselmesi veya kademe ilerlemesi yapmaları mümkün değildir.
MEMURLARIN AKADEMİK KADROLARA GEÇİŞLERİ
657 sayılı Kanuna tabi bir memur üniversitelerdeki öğretim elemanı kadrosuna muvafakat yolu ile veya istifa ederek geçebilir. Memurun istifa edip öğretim elemanı kadrosuna geçmesi halinde bekleme süresi söz konusu olmaz.
Bu şekilde geçiş yapanlar için iki durum söz konusudur:
1- Aday memurken geçenler: Aday memurken öğretim elemanı kadrosuna muvafakat veya istifa yolu ile geçenler daha sonra sadece kendi ayrılmış olduğu kuruma başvura bulunarak dönebilir. Bunlar için merkezi sınavlara (KPSS) girmiş olma şartı aranmaz. Ancak daha önce çalışmış olduğu kurum, bu personeli alma konusunda idari takdir hakkına sahip olup, bu kişiyi tekrar göreve almak zorunda değildir.
2- Asaleti Onaylandıktan Sonra Geçenler: Asıl memur iken öğretim elemanı kadrosuna geçenler daha sonra istedikleri takdirde 657 sayılı Kanuna tabi kadrolara geri dönebilirler. Bu kişiler sadece ayrılmış oldukları kurumlara değil, herhangi bir kamu kurumuna geri dönebilirler. Bunlar için merkezi sınavlara (KPSS) girmiş olma şartı aranmaz. Ancak kamu kurumları (ayrıldığı kamu kurumu dahil) bu tür personeli alma konusunda idari takdir hakkına sahiptir.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz her iki durumda vurgulandığı üzere idare ihtiyaç duyması halinde bu tür kişileri geri alabilmektedir. Yani bu konuda idare, takdir hakkına sahiptir.