1 Kasım, 16 Nisan ve 24 Haziran seçim sonuçlarının kıyaslaması
24 Haziran seçim sonuçlarının iyi analiz edilmesinde, ülkenin geleceği açısından, büyük yarar var. Ortaya çıkan sonuca ilişkin durum tespiti yapmak, sonucu etkileyen faktörleri ve geleceğe ilişkin neler yapılabileceğine odaklanmak önemli.
Seçmen, ülkenin geleceğini belirsizliğe atmamak, ama eleştirilerine ilişkin mesajlarını vermek için seçim sisteminin sağladığı imkandan yararlandı. Cumhurbaşkanlığı seçiminde Recep Tayyip Erdoğan'ın yanında durdu, Parti konusunda ise farklı bir tutum sergileyerek kendisinin "dinlenmesini ve düşüncelerinin dikkate alınmasını" istedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan da Balkon Konuşmasında "mesajı aldım" diyerek bu durumu teyit etti.
Durum tespiti...
1. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın aldığı oy 25,5 milyon, AK Parti'nin almış olduğu oy ise 21,3 milyon. Cumhurbaşkanı, partiden 4,2 milyon fazla oy aldı.
2. AK Parti, 24 Haziran milletvekili seçimlerinde, 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerine oranla %6,93 oranında bir oy kayına uğradı. (Resmi olmayan sonuç; %42,56)
3. AK Parti, vekil sayısı 600'e yükselmiş olmasına rağmen, 317 olan vekil sayısından 25 vekil kaybederek vekil sayısı 293'e indi.
4. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 10 Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde %51,79 olan oy oranını, ittifak desteğiyle %52,5'a çıkartı.
5. 1 Kasım 2015 Seçimlerinde %11,9 olan MHP, İP'e rağmen oylarını büyük oranda korudu ve %11,1 aldı. 40 olan vekil sayısını 49'a çıkarttı. İlk seçimlere giren İP ise 45 vekil kazandı.
6. CHP, 1 Kasım 2015 Seçimlerine göre %2,5 gerileme yaşayarak, %25,31 olan oyunu %22.74'e geriletti. Ancak vekil sayısını 12 artırarak 134'ten 146'ya yükseltti.
7. Muharrem İnce, Cumhurbaşkanlığı seçiminde aldığı oylarla CHP'ye %8 puan fark attı.
8. HDP, 1 Kasım 2015 Seçimlerine göre oyunu %0,7 oranında artırarak %11,5'e, 59 olan vekil sayısını ise 67'ye yükseltti. Selahattin Demirtaş aldığı %8,3 oy oranı ile partisinin %3,2 gerisinde kaldı.
9. AK Parti, Kürt seçmen oylarında ciddi kayıplar yaşamadı. Hatta Diyarbakır, Muş, Hakkari ve Şırnak'ta milletvekili sayısını da artırdı.
10. Kürtler HDP'yi baraj altında bıraktı. Ama büyükşehirlerde CHP ve sol kesimlerin desteğini alan HDP barajı aştı.
11. AK Parti, MHP'ye seçmen ve vekiller kaptırdı.
12. CHP, hem İP, hem de HDP'ye oy kaptırdı.
13. Mecliste MHP ve İP'den oluşan %21'lik milliyetçi bir blok oluştu. Süreç içinde bu blokun birlikte hareket edebilir.
14. TBMM'de ortaya çıkan %21'lik blok, Cumhurbaşkanı ve AK Parti açısından, milliyetçi "ipoteği" artırma gibi bir işlev görebilir.
15. Milletvekilliği seçiminde, ittifak yasası AK Parti'ye kaybettiren, diğer partilere vekil kazandıran bir işlev gördü.
16. 1 Kasım 2015 Milletvekili Genel Seçimleri ve 24 Haziran 2017 Milletvekili Seçimi Oranları kıyaslandığında, AK Parti'nin 11 İlde oylarını artırdığı ve 70 İlde ise oylarda düşüş olduğu ortaya çıkıyor.
1 Kasım 2015 seçimine kıyasla 11 İl'de oy artışı olduğu İller ve oranı;
|
Ağrı %0,7 |
Bitlis %0,6 |
Edirne %0,5 |
Hakkari %6 |
|
Kars %1,6 |
Mardin %1 |
Siirt %1,5 |
Tunceli %1,5 |
|
Van %0,8 |
Şırnak %5,5 |
Ardahan %0,4 |
1 Kasım 2015'e seçimine kıyasla oy kaybının %10'nun üzerinde olduğu İl sayısı 29. Bu İller ve kayıp oranları;
|
Kırıkkale %18,47 |
Bayburt %15,41 |
Aksaray %15,11 |
Kayseri %14,72 |
|
Kilis %14,54 |
Konya %14,54 |
Düzce %14,31 |
Ordu %14,30 |
|
Adıyaman %14 |
Sivas %13,65 |
Malatya %13,51 |
Niğde %13,32 |
|
Erzurum %12,96 |
Maraş %12,87 |
Kütahya %12,50 |
Erzincan %11,94 |
|
Elazığ %11,93 |
Samsun %11,49 |
Şanlıurfa %11,63 |
Yozgat %11,20 |
|
Gümüşhane %11,11 |
Iğdır %11 |
Hatay %10,95 |
Karaman %10,89 |
|
Osmaniye %10,70 |
Rize % 10,55 |
Bolu %10,54 |
Trabzon %10,53 |
|
Gaziantep %10,02 |
17. 16 Nisan 2017 Referandum sonuçları ile 24 Haziran Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçları kıyaslandığında bazı İllerde gözle görülür oranda oy kaybının olduğu görülüyor.
|
Adıyaman |
%-2,39 |
Kars |
%-6,76 |
|
Ağrı |
%-11,3 |
Malatya |
%-0,41 |
|
Ardahan |
%-1,97 |
Mardin |
%-6,59 |
|
Batman |
%-4,86 |
Muş |
%-12,06 |
|
Bingöl |
%-5,91 |
Siirt |
%-5,00 |
|
Bitlis |
%-9,16 |
Şanlıurfa |
%-6,03 |
|
Diyarbakır |
%-5,01 |
Şırnak |
%-7,09 |
|
Elazığ |
%-1,76 |
Tunceli |
%-0,93 |
|
Erzurum |
%-2,19 |
Van |
%-7,26 |
|
Hakkari |
%-9,61 |
1 KASIM- 24 HAZİRAN MİLLETVEKİLİ SEÇİM SONUÇLARININ KIYASLANMASI
(%10 VE ÜZERİNDE ÜZERİNDE OY KAYBI OLAN İLLER SARI RENK İLE GÖSTERİLMİŞTİR.)
|
İL |
KASIM |
HAZİRAN |
FARK |
|
Adana |
37,31% |
34,70% |
-2,61% |
|
Adıyaman |
69,10% |
55,10% |
-14,00% |
|
Afyonkarahisar |
63,21% |
55,40% |
-7,81% |
|
Ağrı |
27,71% |
28,80% |
1,09% |
|
Aksaray |
71,21% |
56,10% |
-15,11% |
|
Amasya |
51,66% |
47,00% |
-4,66% |
|
Ankara |
48,98% |
40,40% |
-8,58% |
|
Antalya |
41,72% |
35,00% |
-6,72% |
|
Ardahan |
36,97% |
37,10% |
0,13% |
|
Artvin |
45,49% |
40,50% |
-4,99% |
|
Aydın |
34,45% |
32,50% |
-1,95% |
|
Balıkesir |
45,80% |
41,40% |
-4,40% |
|
Bartın |
53,39% |
47,00% |
-6,39% |
|
Batman |
29,13% |
24,90% |
-4,23% |
|
Bayburt |
72,91% |
57,50% |
-15,41% |
|
Bilecik |
46,58% |
43,30% |
-3,28% |
|
Bingöl |
64,38% |
55,30% |
-9,08% |
|
Bitlis |
44,14% |
44,80% |
0,66% |
|
Bolu |
62,64% |
52,10% |
-10,54% |
|
Burdur |
50,75% |
43,10% |
-7,65% |
|
Bursa |
54,01% |
46,20% |
-7,81% |
|
Çanakkale |
40,19% |
37,40% |
-2,79% |
|
Çankırı |
68,75% |
59,20% |
-9,55% |
|
Çorum |
61,16% |
52,00% |
-9,16% |
|
Denizli |
45,76% |
40,70% |
-5,06% |
|
Diyarbakır |
22,31% |
21,50% |
-0,81% |
|
Düzce |
70,41% |
56,10% |
-14,31% |
|
Edirne |
27,76% |
28,60% |
0,84% |
|
Elazığ |
66,53% |
54,60% |
-11,93% |
|
Erzincan |
56,74% |
44,80% |
-11,94% |
|
Erzurum |
67,76% |
54,80% |
-12,96% |
|
Eskişehir |
43,48% |
38,80% |
-4,68% |
|
Gaziantep |
61,42% |
51,40% |
-10,02% |
|
Giresun |
61,63% |
53,60% |
-8,03% |
|
Gümüşhane |
68,01% |
56,90% |
-11,11% |
|
Hakkari |
13,79% |
20,10% |
6,31% |
|
Hatay |
43,53% |
36,20% |
-7,33% |
|
Iğdır |
31,65% |
20,70% |
-10,95% |
|
Isparta |
53,28% |
47,80% |
-5,48% |
|
İstanbul |
48,92% |
42,70% |
-6,22% |
|
İzmir |
31,70% |
28,70% |
-3,00% |
|
Kahramanmaraş |
71,37% |
58,50% |
-12,87% |
|
Karabük |
60,42% |
53,80% |
-6,62% |
|
Karaman |
64,39% |
53,50% |
-10,89% |
|
Kars |
36,19% |
37,90% |
1,71% |
|
Kastamonu |
59,90% |
52,20% |
-7,70% |
|
Kayseri |
65,32% |
50,60% |
-14,72% |
|
Kırıkkale |
62,17% |
43,70% |
-18,47% |
|
Kırklareli |
28,44% |
26,90% |
-1,54% |
|
Kırşehir |
50,81% |
41,20% |
-9,61% |
|
Kilis |
65,34% |
50,80% |
-14,54% |
|
Kocaeli |
56,49% |
48,30% |
-8,19% |
|
Konya |
73,94% |
59,40% |
-14,54% |
|
Kütahya |
67,30% |
54,80% |
-12,50% |
|
Malatya |
67,41% |
53,90% |
-13,51% |
|
Manisa |
44,32% |
40,20% |
-4,12% |
|
Mardin |
29,27% |
30,40% |
1,13% |
|
Mersin |
31,71% |
28,60% |
-3,11% |
|
Muğla |
30,61% |
28,20% |
-2,41% |
|
Muş |
34,46% |
32,40% |
-2,06% |
|
Nevşehir |
62,58% |
53,10% |
-9,48% |
|
Niğde |
57,12% |
43,80% |
-13,32% |
|
Ordu |
63,10% |
48,80% |
-14,30% |
|
Osmaniye |
47,00% |
36,30% |
-10,70% |
|
Rize |
75,35% |
64,80% |
-10,55% |
|
Sakarya |
67,28% |
58,20% |
-9,08% |
|
Samsun |
63,49% |
52,00% |
-11,49% |
|
Siirt |
37,20% |
39,00% |
1,80% |
|
Sinop |
56,27% |
55,30% |
-0,97% |
|
Sivas |
68,35% |
54,70% |
-13,65% |
|
Şanlıurfa |
64,33% |
52,70% |
-11,63% |
|
Şırnak |
12,33% |
18,20% |
5,87% |
|
Tekirdağ |
37,65% |
34,70% |
-2,95% |
|
Tokat |
59,46% |
49,90% |
-9,56% |
|
Trabzon |
66,53% |
56,00% |
-10,53% |
|
Tunceli |
12,89% |
14,70% |
1,81% |
|
Uşak |
46,83% |
43,50% |
-3,33% |
|
Van |
30,74% |
31,80% |
1,06% |
|
Yalova |
49,20% |
44,10% |
-5,10% |
|
Yozgat |
64,60% |
53,40% |
-11,20% |
|
Zonguldak |
49,54% |
46,00% |
-3,54% |
16 NİSAN REFERANDUM ve CUMHURBAŞKANLIĞI
SEÇİM SONUÇLARININ KIYASLANMASI (%)
|
İl |
16 Nisan |
24 Haziran |
Fark |
|
Adana |
41,80% |
44,13% |
2,33% |
|
Adıyaman |
69,80% |
67,41% |
-2,39% |
|
Afyonkarahisar |
64,60% |
68,04% |
3,44% |
|
Ağrı |
43,10% |
31,75% |
-11,35% |
|
Aksaray |
75,50% |
76,19% |
0,69% |
|
Amasya |
56,20% |
57,46% |
1,26% |
|
Ankara |
48,80% |
51,52% |
2,72% |
|
Antalya |
40,90% |
42,82% |
1,92% |
|
Ardahan |
44,30% |
42,33% |
-1,97% |
|
Artvin |
46,90% |
48,16% |
1,26% |
|
Aydın |
35,70% |
44,23% |
8,53% |
|
Balıkesir |
45,50% |
47,39% |
1,89% |
|
Bartın |
56,00% |
60,51% |
4,51% |
|
Batman |
36,30% |
31,44% |
-4,86% |
|
Bayburt |
81,70% |
82,10% |
0,40% |
|
Bilecik |
48,80% |
51,39% |
2,59% |
|
Bingöl |
72,60% |
66,69% |
-5,91% |
|
Bitlis |
59,40% |
50,24% |
-9,16% |
|
Bolu |
62,20% |
65,89% |
3,69% |
|
Burdur |
51,70% |
54,01% |
2,31% |
|
Bursa |
53,20% |
55,55% |
2,35% |
|
Çanakkale |
39,50% |
41,93% |
2,43% |
|
Çankırı |
73,30% |
76,34% |
3,04% |
|
Çorum |
64,50% |
64,56% |
0,06% |
|
Denizli |
44,50% |
47,82% |
3,32% |
|
Diyarbakır |
32,40% |
27,39% |
-5,01% |
|
Düzce |
70,60% |
72,98% |
2,38% |
|
Edirne |
29,50% |
31,40% |
1,90% |
|
Elazığ |
71,80% |
70,04% |
-1,76% |
|
Erzincan |
60,50% |
60,60% |
0,10% |
|
Erzurum |
74,50% |
72,31% |
-2,19% |
|
Eskişehir |
42,40% |
46,48% |
4,08% |
|
Gaziantep |
62,40% |
63,93% |
1,53% |
|
Giresun |
61,60% |
64,42% |
2,82% |
|
Gümüşhane |
75,20% |
77,07% |
1,87% |
|
Hakkari |
32,40% |
22,79% |
-9,61% |
|
Hatay |
45,60% |
48,54% |
2,94% |
|
Iğdır |
34,80% |
45,11% |
10,31% |
|
Isparta |
56,00% |
58,75% |
2,75% |
|
İstanbul |
48,60% |
50,00% |
1,40% |
|
İzmir |
31,20% |
32,92% |
1,72% |
|
Kahramanmaraş |
74,00% |
74,18% |
0,18% |
|
Karabük |
60,70% |
65,44% |
4,74% |
|
Karaman |
63,80% |
66,26% |
2,46% |
|
Kars |
50,90% |
44,14% |
-6,76% |
|
Kastamonu |
64,80% |
68,95% |
4,15% |
|
Kayseri |
67,80% |
70,31% |
2,51% |
|
Kırıkkale |
62,40% |
64,96% |
2,56% |
|
Kırklareli |
28,70% |
29,84% |
1,14% |
|
Kırşehir |
53,20% |
55,67% |
2,47% |
|
Kilis |
64,10% |
70,09% |
5,99% |
|
Kocaeli |
56,70% |
58,83% |
2,13% |
|
Konya |
72,90% |
74,22% |
1,32% |
|
Kütahya |
70,30% |
71,49% |
1,19% |
|
Malatya |
69,60% |
69,19% |
-0,41% |
|
Manisa |
45,70% |
48,61% |
2,91% |
|
Mardin |
41,00% |
34,41% |
-6,59% |
|
Mersin |
36,00% |
37,93% |
1,93% |
|
Muğla |
30,70% |
32,14% |
1,44% |
|
Muş |
50,50% |
38,44% |
-12,06% |
|
Nevşehir |
65,60% |
68,07% |
2,47% |
|
Niğde |
59,80% |
61,61% |
1,81% |
|
Ordu |
61,90% |
65,13% |
3,23% |
|
Osmaniye |
57,80% |
62,98% |
5,18% |
|
Rize |
75,60% |
76,92% |
1,32% |
|
Sakarya |
68,00% |
70,55% |
2,55% |
|
Samsun |
63,60% |
66,57% |
2,97% |
|
Siirt |
47,80% |
42,80% |
-5,00% |
|
Sinop |
57,70% |
61,18% |
3,48% |
|
Sivas |
71,30% |
72,26% |
0,96% |
|
Şanlıurfa |
70,80% |
64,77% |
-6,03% |
|
Şırnak |
28,30% |
21,21% |
-7,09% |
|
Tekirdağ |
38,90% |
40,31% |
1,41% |
|
Tokat |
63,20% |
64,56% |
1,36% |
|
Trabzon |
66,40% |
69,36% |
2,96% |
|
Tunceli |
19,60% |
18,67% |
-0,93% |
|
Uşak |
47,00% |
51,52% |
4,52% |
|
Van |
42,70% |
35,44% |
-7,26% |
|
Yalova |
49,70% |
50,37% |
0,67% |
|
Yozgat |
74,30% |
75,49% |
1,19% |
|
Zonguldak |
49,30% |
55,18% |
5,88% |