Doktorlara 'ilaç yazın' diye 37 milyon euro verildi iddiası

ABD'li bir ilaç firmasının Türkiye'de Sağlık Bakanlığı bürokratlarına rüşvet verdiği iddiasıyla ilgili başlatılan idari soruşturma kapsamında Sağlık Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı'nca hazırlanan rapora ortaya çıktı.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilen kapsamlı raporda, sorumluluğu tespit edilen Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanlığı bürokratları hakkında disiplin raporu hazırladığı bildirilerek, savcılık tarafından işlem yapılmasının uygun olduğu görüşü açıklandı. Türkiye Eczacılar Birliği ve Alexion firması görevlileri hakkında ise suç duyurusu raporları düzenlendi.

Eski Sağlık Bakanları Mehmet Müezzinoğlu ve Recep Akdağ'ın, kendi dönemlerinde gerçekleştiği iddia edilen rüşvet iddialarıyla ilgili, geçen yıl Temmuz ayında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç ihbarında bulunmuş, idari soruşturma için de Sağlık Bakanlığı'na başvurmuştu. Sağlık Bakanlığı Teftiş Kurulu'nca yapılan kapsamlı idari soruşturma tamamlanarak, rapor hazırlandı.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nda sürdürülen soruşturma dosyasına giren raporda şu dikkat çekici tespitler yapıldı:

Alexion Türkiye Danışmanı E.S. hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından işlem yapılmasının yerinde olacağı bildirildi. E.S.'nin Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nda birtakım görüşmelere aracılık ettiği, kurum idarecilerinden edindiği bazı bilgileri firmasına raporladığı, soruşturmaya konu Soliris adlı ilaçla ilgili reçete, ilaç ve doktor bilgilerini takip ettiği, bu bilgileri elde edebilmek için de kurum çalışanlarına ve ilgili doktorlara 'hediye, yemek, diğer gider' gibi kalemler adı altında birtakım ödemeler yaptığı değerlendirmesi yapıldı.

E.S.'nin masraf kayıtlarında rumuzla ifade edilen ve kendilerine masraf veya ödeme yapıldığına ilişkin kayıt bulunan 'TEB Gülcan' rumuzlu şahsın Türk Eczacılar Birliği'nde, 'Zeynep Hanım' olarak ifade edilen şahsın ise SGK Personeli oldu görüşü paylaşıldı. TEB Genel Sekreterliği ve SGK Başkanlığı tarafından, kendi çalışanları açısından değerlendirilmesi için suç duyurusu raporları düzenlendi.

'İDARECİLERLE YAKIN OLMADAN ÖĞRENİLEMEYECEK BİLGİLERE SAHİP'

Raporda, Alexion firması tarafından iletilen raporların incelenmesi sonucunda, Danışman E.S.'nin kurum idarecileriyle yakın bir ilişki içerisinde olmadan öğrenilemeyecek bilgileri paylaştığı tespiti yapıldı. E.S.'nin paylaştığı bilgiler ise şöyle açıklandı:

"Sağlık Uygulama Tebliği'nde (SUT) yapılması gereken değişiklikler, bu değişikliklerden önceden haberdar olunarak yapılan değerlendirmeler, firmanın ürünleriyle ilgili kamu çalışanlarıyla yapılan görüşmeler, kurumların mevcut kamusal düzenlemeler konusundaki eğilimlerini yansıtan görüşler, firmanın organize edeceği bilgilendirme toplantılarına kamudan kimlerin katılacağına ilişkin bilgiler, firmanın ürünü lehine görüş açıklayacak akademik personelin Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu yöneticileriyle görüşme yapması için yapılan çalışmalar, yurt dışı ilaç ödemelerinde SGK ile Türkiye Eczacılar Birliği arasında yapılan protokoller hakkında bilgilendirmeler."

BAKAN, BAKAN YARDIMCISI, MÜSTEŞAR İSMİ KAYITLARDA YOK

Alexion Türkiye Firması'ndan elde edilebilen kayıtların tarandığı belirtilen raporda, Bakan, Bakan Yardımcısı, Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı ünvanlı hiçbir üst düzey bürokratın ismine rastlanmadığı bildirildi. Raporda bu nedenle ilgililer hakkında adli, idari ve mali yönden işlem yapılmasına gerek olmadığı değerlendirmesi yapıldı.

Raporda Danışman E.S.'nin şirketinin yapmış olduğu hukuka aykırı işlemlerin muhasebeleştirilmesine yardım eden firmanın sahibi ve Alexion Türkiye firmasının bazı yetkilileri hakkında Ankara Cumhuriyet Savcılığı'nca ayrıca işlem yapılmasının uygun olacağı belirtildi.

İLACIN TANITIMI İÇİN AKADEMİSYENLERE 700-1100 TL ÖDEME YAPILDI

Firmadan elde edilebilen kayıtların bütün olarak değerlendirilmesi sonucu, 2010-2015 yılları arasında düzenlenen veya desteklenen kongre, seminer ve sempozyumlarda Soliris adlı ilacın tanıtımına ve reçete edilmesine katkıda bulunacak faaliyetler de tespit edildi. Raporda, akademisyenler ve ilacı yazabilecek doktorların bu tür etkinliklere davet edilerek, kullanımını yaygınlaştırmaya çalışıldığı, konuşmacı olan akademik personele 'ücret' anlamına gelen 'honorarium' adı altında 700-1100 TL arasında ödemeler yapıldığı tespiti yapıldı.

DOKTORLARA 37 MİLYON EURO

Firmanın yuvarlak masa toplantıları, sunum, etik kurul değerlendirme ücreti, honorarium toplantılar nedeniyle akademisyen ve uzman hekimlere 36 milyon 263 bin 93 euro ve 104 bin TL verdiğinin anlaşıldığı belirtildi. Raporda, 2010-2015 yılları arasında Alexion Türkiye firmasının, ilacın kullanılabildiği sağlık branşlarında faaliyet gösteren derneklere de 134 bin 500 euro, 3 milyon 336 bin 305 TL bağışta bulunduğunun anlaşıldığı da bildirildi.

İLAÇ TALEBİ 10 KAT ARTMIŞ

Raporda ilacın Proksismal Noktürnal Hemoglobinüri (PNH) (Kemik iliği yetersizliği ve trombozla kendini gösteren bir klonal hemopoietik kök hücre hastalığı) ve Atipik Hemolitik Üremik Sendrom (aHÜS) (Kan damarlarında çok fazla kan pıhtısının oluşmasına neden olan nadir bir hastalık) isimli nadir hastalıklarda kullanıldığı, halihazırda tek dozluk 300 mg üzerinden eczane perakende satış fiyatının KDV dahil 32 bin 173 lira 34 kuruş olduğu belirtildi.

PNH ve aHÜS hastalarının kişi başı aylık ortalama Soliris ilacı tüketiminin güncel rakamlarla 257 bin lira civarında olduğu da ifade edildi. Hastaların bu ilacı ömür boyu kullandığı ve eş değerinin olmadığı bilgisi edinildiği de raporda belirtildi. Raporda söz konusu harcamaların yapıldığı 2013-2015 dönem aralığında, 3 bin 60 adet Soliris adlı ilaca onay verildiği tespit edildi. İstatistik verilerinin incelenmesinde ilacın 2010 yılında 137 adet, 2011 yılında 186 adet, 2012 yılında 4 adet talep edildiği belirlendi.