Sayıştay'dan akademik personelin ders yükünün belirlenmesine ilişkin önemli karar

Kararda akademik personelin ek ders ödemelerine ilişkin önemli tespitler yapıldı
Akademik personele görevli oldukları üniversitede; öğretim üyeleri haftada 10 saat, öğretim görevlileri ve okutmanlar ise haftada 12 saat ders vermekle yükümlüdür. Kanunun öngördüğü bu yükümlülük yerine getirildikten sonra ücrete konu ders ve faaliyetlerin ders programında yer alması ve fiilen yapılması şartıyla örgün eğitimde haftada 20 saat, ikinci öğretimde ise haftada 10 saati geçmemek üzere ek ders ücreti ödemesi yapılabilecektir.

Ara sınav için haftalık ders yüküne eklenecek olan ders yükünün belirlenmesi için derse kayıtlı öğrenci sayısı ve öğretim elemanı tarafından kaç sınav yapıldığı gibi hususların belirtilmediği (bu defa temyiz aşamasında herhangi bir belgeye dayanmaksızın yazılı olarak bildirilmekle beraber) ve sadece ek ders formunun haftalık ders programına göre doldurulduğu anlaşılmakta olup, kamu zararına konu olan ödemeler yalnızca, fiilen yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın ara sınav dönemdeki ders yüküne haftalık ders programından direkt aktarılan; ancak fiilen yapılmadığı tespit edilen dersler karşılığı ödenen ek ders ücretlerinden kaynaklanmaktadır.

YÖK Genel Kurulu tarafından kabul edilen Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ücreti Ödemelerinde Uyulacak Esaslar uyarınca ara sınavın söz konusu olduğu dersler bakımından ara sınav karşılığı olarak derse kayıtlı öğrenci sayısına göre ders yükünün belirlenmesinin zorunlu olduğu noktasında herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır

YÖK Genel Kurulu tarafından kabul edilen Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ücreti Ödemelerinde Uyulacak Esaslar uyarınca mecburi ders yükü kapsamına ders saati dışında ara sınav karşılığı olarak derse kayıtlı öğrenci sayısına göre belirlenen ders yükü de dahildir ve ek ders ücreti haftalık ders yükü sınırını aşan teorik dersler ve diğer faaliyetler için ödenir.

Tüm bu açıklamalar çerçevesinde, yalnızca ara sınav dönemlerinde fiilen yapılmayan dersler esas alınarak kamu zararı tespit edilmesinde hukuki isabet görülmemiştir.

Yılı: 2017
Dairesi :2
Dosya No: 45315
Tutanak No: 56560
Tutanak Tarihi : 13.3.2024

Ara sınav dönemlerinde fiilen yapılmayan dersler için ek ders ücreti ödenmesi;

143 sayılı İlamın 1. maddesiyle; Adalet Meslek Yüksekokulunun ara sınav dönemlerinde ders yapılmadığı halde akademisyenlere ek ders ücreti ödendiği gerekçesiyle . TL'nin tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir.

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
Temyize konu işbu ilam maddesinde tazmin hükmü, ilgili Yüksekokulun/Fakültenin/Enstitünün ara sınav dönemlerinde fiilen ders yapılmadığı halde öğretim elemanlarına ek ders ücreti ödenerek kamu zararına sebebiyet verildiği gerekçesiyle verilmiştir.

2547 sayılı Yüksek Öğrenim Kanununun "Çalışma Esasları" başlıklı 36 ncı maddesinde:

"Öğretim elemanları, üniversitede devamlı statüde görev yapar.
Öğretim üyesi, kadrosunun bulunduğu yükseköğretim birimi ile sınırlı olmaksızın ve ihtiyaç bulunması halinde görevli olduğu üniversitede haftada asgari on saat ders vermekle yükümlüdür. Öğretim görevlisi ve okutmanlar ise, haftada asgari on iki saat ders vermekle yükümlüdür."

Hükmüne yer verilirken, 2914 sayılı Yüksek Öğrenim Personel Kanununun "Ek ders ücreti" başlıklı 11 inci maddesinde:
"2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 36 ncı maddesine göre haftalık okutulması mecburi ders yükü saati dışında, kısmi statüde bulunanlar dahil öğretim elamanlarına görev unvanlarına göre Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen mecburi ve isteğe bağlı dersler ve diğer faaliyetler için bu ders ve faaliyetlerin haftalık ders programında yer alması ve fiilen yapılması şartıyla en çok yirmi saate kadar, ikinci öğretimde ise en çok on saate kadar ek ders ücreti ödenir. Ders yüklerinin tamamlanmasında öncelikle normal örgün öğretimde verilen ders ve faaliyetler dikkate alınır.
Öğretim elemanlarının teorik derslerle yaptırdıkları uygulama, yönettikleri tez, seminer ve doktora çalışmalarının ve ara sınavların ne ölçüde ders yükünden sayılacağı Yükseköğretim Kurulunca belirlenir. Ara sınavlar için Yükseköğretim Kurulunca öğrenci sayısı göz önünde bulundurulmak suretiyle tespit edilecek ders yükü beş saati, diğer faaliyetler için belirlenecek ders yükü ise bir saati geçemez. Teorik dersler dışındaki faaliyetlerin ders yükünün tamamlanmasından sonraki kısmı ek ders ücretinin hesabında dikkate alınır. Ancak mecburi ders yükünün tamamlanmasında ve ek ders ücretinin hesabında, teorik dersler dışındaki faaliyetlerin haftalık en fazla on saatlik kısmı dikkate alınır, kalan kısmı ise maaş karşılığı sayılır.

Dersi veren öğretim elemanına her ders için ayrı ayrı olmak üzere yarıyıl ve yılsonu dönemlerinde her 50 öğrenci için 300 gösterge rakamının Devlet Memurları Kanununa göre aylıklar için belirlenen katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda sınav ücreti ödenir. Öğrenci sayısının hesabında küsurlar tama iblağ edilir ve 500 öğrenciden fazlası dikkate alınmaz. Ara sınavlar ve bütünleme sınavları için sınav ücreti ödenmez." hükmü yer almaktadır.

Anılan mevzuat hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere, görevli oldukları üniversitede; öğretim üyeleri haftada 10 saat, öğretim görevlileri ve okutmanlar ise haftada 12 saat ders vermekle yükümlüdür. Kanunun öngördüğü bu yükümlülük yerine getirildikten sonra ücrete konu ders ve faaliyetlerin ders programında yer alması ve fiilen yapılması şartıyla örgün eğitimde haftada 20 saat, ikinci öğretimde ise haftada 10 saati geçmemek üzere ek ders ücreti ödemesi yapılabilecektir.

Ancak yapılan incelemede, öğretim elemanlarının ara sınav dönemleri haricindeki haftalık standart ders programına belirlenen ders yüklerinin, fiilen ders yapılmadığı halde ara sınav dönemlerinde de fiilen ders yapılmış gibi ders yükünden sayılmak suretiyle toplam ders yüküne eklendiği ve bu şekilde maaş karşılığı mecburi ders yükü doldurulmadığı halde ek ders ücreti ödemesi yapıldığı tespit edilmiştir.

Sorumlular temyiz dilekçelerinde temel olarak, 16.09.2005 tarihli Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Genel Kurul toplantısında alınan karar ile çıkartılan Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ücreti Ödemelerinde Uyulacak Esasların 2 nci maddesi çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğini; nitekim bu maddenin (b) bendinin 4 üncü alt bendinde derse kayıtlı öğrenci sayısına göre belirlenen ders yükünün sınavın yapıldığı haftanın ders yüküne aynen ekleneceğinin hüküm altına alındığını iddia etmekte iseler de; ilişikli ödeme emirleri ve eki belgeler incelendiğinde, ara sınav için haftalık ders yüküne eklenecek olan ders yükünün belirlenmesi için derse kayıtlı öğrenci sayısı ve öğretim elemanı tarafından kaç sınav yapıldığı gibi hususların belirtilmediği (bu defa temyiz aşamasında herhangi bir belgeye dayanmaksızın yazılı olarak bildirilmekle beraber) ve sadece ek ders formunun haftalık ders programına göre doldurulduğu anlaşılmakta olup, kamu zararına konu olan ödemeler yalnızca, fiilen yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın ara sınav dönemdeki ders yüküne haftalık ders programından direkt aktarılan; ancak fiilen yapılmadığı tespit edilen dersler karşılığı ödenen ek ders ücretlerinden kaynaklanmaktadır.

Ancak 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun "Ek ders ücreti" başlıklı 11 inci maddesinde; "... ara sınavların ne ölçüde ders yükünden sayılacağı Yükseköğretim Kurulunca belirlenir. ..." hükmü yer almakta olup, bu çerçevede 16.09.2005 tarihli Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Genel Kurul Toplantısında alınan Karar ile "Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ücreti Ödemelerinde Uyulacak Esaslar" belirlenmiştir.

Bu Esasların 2/(b)-4 maddesinde:
"Bir yarı yıl içinde yapılan her ara sınav karşılığı olarak dene kayıtlı öğrenci sayısına göre;
Öğrenci Sayısı Ders Yükü
1- 50 1 saat
51- 100 2 saat
101-150 3 saat

151-200 4 saat
201 ve daha çok 5 saat
Ders yükü sınavın yapıldığı haftanın den yüküne aynen eklenir." denilmektedir.

Buradaki "eklenir" ifadesinin "ders yüküne sayılır" manasındadır. Aynı şekilde aynı YÖK Genel Kurulu Kararı md.3/(b)'de; "Ara sınavlar için öngörülen yükten doğan ek ders ücretleri yalnızca ara sınavların veya ara sınavların yerine geçen değerlendirmelerin yapıldığı hafta için ödenir." denilmekte olup YÖK Genel Kurulu tarafından kabul edilen Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ücreti Ödemelerinde Uyulacak Esaslar uyarınca ara sınavın söz konusu olduğu dersler bakımından ara sınav karşılığı olarak derse kayıtlı öğrenci sayısına göre ders yükünün belirlenmesinin zorunlu olduğu noktasında herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır.

Gerek Denetçi sorgusunda (ve sonrasında düzenlediği yargılamaya esas raporunda) gerekse Daire İlamında söz ara sınavlar için ek ders yükleneceğine ilişkin YÖK Kararının bu açık düzenlemesi dikkate alınmamıştır. Bunun üzerine de sorumlularca bu defa, İlamda öğretim elemanlarının fiilen yapmadığı belirtilen derslerin (şube bazında) ara sınavları ve bu sınavlara giren öğrenci sayıları yazılı olarak Kurulumuza bildirilmiştir.

Öte yandan, Denetçi sorgusu doğrultusunda ilgili Sayıştay Dairesi, ders yükü bildirim formunu sadece ilgili birimde (Yüksekokul/Fakülte/Enstitü) yer alan ve yapılmamış dersler olarak değerlendirmiştir. Oysa ders yükü bildirim formu dikkatli incelendiğinde haftalık ders yükü toplamı içerisinde fiilen diğer birimlerde/bölümlerde yapılan derslerin de olduğu görülecektir. Fiilen yapılan bu (Enstitü bünyesindeki ara sınavı bulunmayan uzmanlık alanı dersleri veya Enstitüdeki ara sınavlar aynı zamanda yapılmadığından Enstitü bünyesinde devam eden dersler gibi) dersleri yapılmamış olarak nitelendirerek mecburi ders yükünün tamamlanmadığını ileri sürerek kamu zararından söz edilmesi de hatalı bir yaklaşım olacaktır.

Kaldı ki, yukarıda belirtildiği üzere YÖK Genel Kurulu tarafından kabul edilen Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ücreti Ödemelerinde Uyulacak Esaslar uyarınca mecburi ders yükü kapsamına ders saati dışında ara sınav karşılığı olarak derse kayıtlı öğrenci sayısına göre belirlenen ders yükü de dahildir ve ek ders ücreti haftalık ders yükü sınırını aşan teorik dersler ve diğer faaliyetler için ödenir.

Bu hususların dışında, temyiz talebinde bulunan sorumlu(lar), tazmin hükmündeki (daha önce 29.06.2018 tarihinde makbuzla Üniversitenin Strateji Geliştirme Daire Başkanlığına ait . Bankası hesabına yatırılmış olan gelir hesabına kaydedilmiş olduğuna dair belgenin Sayıştay Başkanlığına gönderilmemiş olması nedeniyle tahsilat olarak kabul edilmeyen) kamu zararının, bu defa 09.05.2019 yevmiye tarihli 2019/7655 defter yevmiye numaralı muhasebe işlem fişi ile kayıtlara alındığını ve bu belgenin 31.05.2019 tarihinde Sayıştay Başkanlığına gönderildiğini bildirmekte ise(ler) de; temyiz dilekçesinde bildirilen tahsilat, temyiz sebebi sayılmadığından bu hususta Kurulumuzca yapılacak bir işlem bulunmamaktadır. Bu tahsilatın temyiz talebinde bulunanlar tarafından kararı veren yargılama dairesine yapılması gerekir.

Tüm bu açıklamalar çerçevesinde, yalnızca ara sınav dönemlerinde fiilen yapılmayan dersler esas alınarak kamu zararı tespit edilmesinde hukuki isabet görülmediğinden; temyiz talebinde bulunan sorumluların iddia ve itirazlarının kabul edilerek 143 sayılı İlamın 1. maddesiyle verilen . TL'nin tazminine ilişkin hükmün 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesinin 7 nci fıkrası uyarınca BOZULMASINA ve yukarıda belirtilen tüm hususlar dikkate alınarak haftalık ders yükü toplamının tekrardan hesaplanmasını ve bu doğrultuda hesaplanacak ders yükü sayısından mecburi ders yükünün çıkarılmasıyla bulunacak ek ders ücretine esas ders yükü üzerinden kamu zararı oluşup oluşmadığının yeniden tespit edilmesini teminen yeni hüküm tesisi için dosyanın ilgili DAİREYE GÖNDERİLMESİNE, (Temyiz Kurulu ve .. Daire Başkanı . ile Üye ., Üye . ve Üye .'ın aşağıda yazılı azınlık görüşlerine karşı) oy çokluğuyla,

Karar verildiği 13.03.2024 tarih ve 56560 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.