Aynı anda farklı statüde geçen hizmetler nasıl değerlendirilir? emekli aylığını etkiler mi?

Soru : Sayın yetkili, 1997/2013 4a statüsünde, 2013/2016 4c statüsünde, 2016 yılında ihraç oldum. 2016/2023 4a statüsünde çalışmışlığım var. 2023 yılında 4a statüsünden emekli oldum. 2024 yılında mahkeme kararı ile 4c statüsündeki görevine iade oldum. Emekliliğini iptal ederek halen çalışıyorum. Geriye dönük haklarımla iade olduğumdan 2016/2023 yılları arasında yaklaşık 2000 gün 4a ve 4c prim çakışması oldu. Şu anda emekli olma arefesindeyim ve emeklilik maaş bağlamada 5510 nolu kanuna tabiyim. Dolayısı ile maaş hesabında toplam kazanç üzerinden maaş bağlanacağından Çakışan primlerimdeki 4a lı hizmetlerini prime esas toplam kazanç olarak değerlendirilmesi için bir şey yapmalı mıyım yada ne yapmalıyım. İstisnai bu durum için yaptığım tüm müracaatlarıma maalesef net cevap alamadım. Saygılarımla

Detaylar/Değerlendirmeler:

Genelde kişilerin çalışma hayatları farklı statülerde geçebilmektedir. İşçi, esnaf, memur olarak geçen hizmetleri bulunanların bu hizmet süreleri bazı hallerde iç içe geçebilmektedir. Bu şekilde iç içe geçen sürelerin tamamı esas alınmaz, emeklilik işlemlerinde ayrıştırılır.

Aynı anda hem işçilik, hem esnaflık ve hem de memurluk için SGK primleri ödenirse hangi statüdeki hizmeti geçerli olur?

Emeklilik işlemlerinde esas alınan toplam hizmetlerin bütünleşmesinde 2008 yılı Ekim ayından önce çalışmaya başlamış olanlar hakkında 2829 sayılı Kanun, bu tarihten önce hiçbir statüde çalışması olmayan ve bu tarihten sonra ilk defa çalışma hayatına başlayanlar için ise 5510 sayılı Kanun'un 53 üncü madde hükmü uygulanmaktadır.

Hizmet çakışmaları nasıl olmaktadır?

Bu durum bazen bilerek bazen de bilmeyerek yapılan işlemler olabilmektedir. Örneğin: esnaf olarak çalışan bir kişi işyerini kapatmıştır, ancak bu kapatmayı tamamıyla kanun gereği sonlandırmamış, akabinde işçi olarak veya memur olarak çalışmaya başlamıştır. Bu durumda esnaf olarak kaydı kapatılmadığından esnaf olarak işyeri de faal olarak görünmeye devam edecektir. Yani hem işçi, hem esnaf veya memur olarak kaydı olduğunda hizmetler çakışacaktır. Ayrıca, yine ziyaretçimizin durumuyla ilgili olarak da ortaya çıkabilmektedir.

Memurluk zorunlu olarak bir sigortalılık halidir ve kişinin isteğine tabi olmaz. Aynı şekilde işçilik de bir işverene tabi olarak çalışma nedeniyle zorunlu olarak bir sigortalılık halidir ve kişinin sosyal güvenlik kurumu primlerinin yatırılması veya yatırılmaması şeklinde isteğine tabi olmaz. Prim yatırılmayarak çalışılması yasal olmaz, olursa kayıt dışı istihdam şekli olur ve hem çalışana hem de çalıştırana müeyyidesi olan bir durumdur.

Esnaflık ise bağımsız olarak kendi adına çalışma şeklidir ve vergi mükellefiyeti kapsamındadır. İşyeri sahibinin zorunlu olarak prim ödeme yükümlülüğü bulunur, ödeme yapılmayan süreler işyeri sahibinin borcu olur.

Bu durumlarda hangi hizmetler öncelik kazanmaktadır?

Öncelik sırası, birincisi memurluk hizmetleri olur,

İşçi veya esnaf olarak çalışan süreler ise hangisi daha önce başlamışsa o geçerli sayılır.

İşçi ve esnaflık durumundaki ilk sigortalılık başlangıcına göre statü değerlendirilmesi 1/3/2011 tarihine kadar geçerli olup, bu tarihten sonra ise işçi ve esnaflık hizmetlerinin çakışması durumunda işçilik öncelik kazanmakta ve iç içe hizmetler olması halinde esnaflık süresi iptal edilmekte ve işçilik olarak uygulanmaktadır.

2008 öncesi çalışmaya başlamış olanlarda durum nasıldır?

Yine öncelik sırası memurluk hizmeti olur.

İkinci olarak işçilik, üçüncü olarak da esnaflık hizmeti uygulanır. Ancak işçi ve esnaflık durumundaki ilk sigortalılık başlangıcına göre statü değerlendirilmesi 1/3/2011 tarihine kadar geçerli olup, bu tarihten sonra ise işçi ve esnaflık hizmetlerinin çakışması durumunda işçilik öncelik kazanmakta ve iç içe hizmetler olması halinde esnaflık süresi iptal edilmekte ve işçilik olarak uygulanmaktadır.

2008 sonrası çalışmaya başlamış olanlarda durum nasıldır?

İşçi veya esnaf olarak çalışılan sürelerde de yine hangisi daha önce başlamışsa o sayılmaktadır.

Özetle, çakışan hizmetlerde öncelik memurluk hizmetidir. Zira memurluk hizmeti zorunlu kayda giren ve Sosyal Güvenlik Kurumu kesintileri her ayın 15'i itibariyle yapılan bir hizmet grubudur. Ücretsiz izinde olduğu zaman da dahi memurluk kadrosu korunan bir hizmet grubudur. Bu memurluk hizmeti tamamıyla sona ermediği sürece bir memurun işçi veya esnaf olarak çalışması mümkün olmaz. İşçilik veya esnaflık çalışılan bir hizmet dahi olsa

memurluk hizmeti karşısında geçersiz sayılan bir hizmet olur.

Dolayısıyla da, açıkta kalınan süre içerisinde sigortalı çalışma ve daha sonrasında da açığa alınan tarih itibariyle tüm özlük hakları ödenip SGK primleri de ödenmesi şartıyla tamamıyla memurluk hizmeti esas alınır, diğer hizmetler çalışılmamış hizmet olarak kabul görür. Dolayısıyla da işçi olarak çalışılan sürelerin memur sürelerine dolayısıyla da prime esas kazanç tutarlarının artırılmasına imkan vermediğini, bu durumun esnaf ve işçi olarak aynı anda çalışma kapsamında olanları ilgilendiren bir konu olduğunu değerlendirmekteyiz.

Esasen, 657 sayılı Kanun Madde 28 hükmü de memur iken başka bir işyerlerinde çalışamayacaklarını da belirlemiş bulunmaktadır.

Sonuç bağlamında, değerlendirmemiz bu şekilde olmaktadır. Yine de tavsiyemiz yazılı olarak SGK na müracaat ederek yazılı cevap almanız olacaktır.