Kurumlar yurtdışı teşkilatına nasıl görevlendirme yapar?

Bilindiği üzere, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 514 üncü maddesinde, "(1) Yurtdışı teşkilatında bir göreve atanacak memurların gerekli ve yeterli mesleki bilgi, yabancı dil bilgisi ve temsil yeteneğine sahip olmaları gereklidir.
(2) Bu nitelikler ve bunların tespiti ile ilgili hususlar Cumhurbaşkanlığınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir." hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 3 sayılı CBK'nın 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, "Yurtdışı daimi görevlere atanabilmek için birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yer alan şartlara ilave olarak, 657 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında yapılacak atamalar dahil, yeterli dil bilgisine sahip olunduğunu belgelendirmek şarttır." hükmü yer almaktadır.

Ayrıca, 23/11/2018 tarihli ve 30604 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yurtdışında Daimi Görevlere Atanacak Personel Hakkında Yönetmelik'in 6 ncı maddesinde, "(1) Personelde aşağıdaki şartlar aranır:
a) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde belirtilen genel şartları taşımak.
b) En az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak.
c) Gerekli ve yeterli mesleki bilgiye sahip olmak.
ç) Yabancı dil bilmek.
d) Hizmetin gerektirdiği temsil yeteneğine sahip olmak.
e) Açıktan atananlar hariç olmak üzere, kamuda en az üç yıl hizmeti bulunmak.
f) Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli için kendi mevzuatında öngörülen disiplin cezalarını, diğer personel için aylıktan kesme ve daha ağır bir disiplin cezası almamış olmak.

(2) Milli Savunma Bakanlığı yurtdışı teşkilatına atanacak astsubaylar hakkında birinci fıkranın (b) bendi hükmü uygulanmaz." hükmü, 7 nci maddesinde, " (1) Personelin öncelikle görevlendirileceği ülkenin resmi dilini veya İngilizce, Almanca ve Fransızca dillerinden birini bilmesi şarttır. Yabancı dil bilgisi yeterliliği için YDS'den en az yetmiş puan alınması veya buna denk kabul edilen ve uluslararası geçerliliği bulunan bir belgeye sahip olunması şarttır.
(2) Yabancı dil yeterlilik belgesi üç yıl geçerlidir.
(3) Birinci fıkrada belirtilen dillerin resmi dil olarak konuşulduğu ülkelerde, Yükseköğretim Kurulunca denkliği kabul edilen lisans, yüksek lisans veya doktora eğitimini tamamlayanlar ile resmi dili Türkçe ve lehçesi olan ülkelere görevlendirilecekler hakkında anılan fıkrada öngörülen yabancı dil yeterliliği belgesine sahip olma şartı aranmaz." hükmü, 8 inci maddesinde ise,
"..
(2) İlgili kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde yer alan hükümler saklı kalmak üzere yurtdışında daimi görev süresi en çok üç yıldır. Bu süre, hizmetin gerektirdiği hallerde bakanlıklarda ve bağlı, ilgili veya ilişkili kuruluşlarında bakan onayı, Cumhurbaşkanlığına bağlı, ilgili veya ilişkili kuruluşlarda ise üst yönetici onayı ile bir yıla kadar uzatılabilir. Yurtdışı daimi görevlere en fazla iki kez atanılabilir.
(3) Yurtdışında daimi görevden yurtiçindeki görevine dönen kamu görevlilerinin, yeniden yurtdışına atanabilmeleri için, yurtiçinde iki yıldan az olmamak üzere yurtdışındaki görev süreleri kadar hizmet yapmış olmaları zorunludur.." hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, kurumların yurtdışı teşkilatında görev yapanların aylıklarının hesaplanma usul ve esasları, "657 sayılı Kanunun 156 ve 157. Maddeleri", Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe giren, "Sürekli Görevle Yurtdışında Bulunan Memurlara Ödenecek Aylıklara İlişkin Karar" ve "Hazine ve Maliye Bakanlığının Genelgesi" yle belirlenmiştir.
Bu itibarla,
-Yurtdışı teşkilatına yapılacak atamalarda yabancı dil bilgisinin YDS veya buna denkliği kabul edilen belgeyle yapılması zorunlu olup öncelikle atama yapılacak ilgililerin yabancı dil puanlarının en güncel şekilde belirlenmesine dikkat edilmesinin uygun olacağı,
-İlgililerin öncelikle görevlendirileceği ülkenin yabancı dilini bilmesi veya İngilizce, Almanca veya Fransızca dillerinden birinden yeterli puan şartını sağlaması gerektiği belirtilerek kişilere kolaylık sağlanmış ve yabancı dil konusunda bir yabancı dil şeklinde bir kısıtlamaya gidilmemiştir. Ancak ilgilinin resmi belgeyle belgelendirdiği yabancı dilinin yanı sıra o ülkenin resmi dilini de bilmesinin daha uygun olacağı,
-Gerekli ve yeterli mesleki bilgiye sahip olmayan kurum dışından veya kurum içinden görevlendirmelerin kamu kurum ve kuruluşlarına herhangi bir fayda sağlamayacağı aksine tasarruf genelgesinin hükümleri dikkate alındığında mevzuat bilgisi eksik veya kurum dışından görevlendirilen kişilerin kamuya maddi yük getireceği,
-Her ne kadar kamuda en az 3 yıl hizmet şartı aransa da hizmetin gerektirdiği temsil yeteneği ve mesleki yeterlilik açısından bu sürenin idare tarafından daha dikkatli değerlendirilmesinin uygun olacağı,
-Kurum ve kuruluşların yurtdışı teşkilatına yönelik tüm Yönetmelik vb. mevzuatının Cumhurbaşkanlığı Yönetmeliğiyle geçersiz olduğu ve sadece bu Yönetmelik ve üst normlara dayanarak atama yapılabileceği,
- Yabancı dil belgesinin 3 yıl geçerli olduğu ve en güncel belgeye sahip olandan ve birden fazla dil bilenden başlamak üzere atama yapılmasının yerinde olacağı,
- Görevden alınan veya ödüllendirilmek üzere yurtdışına gönderilmek istenen kişilerden ziyade mesleki ve mevzuat bilgisi, temsil yeteneği, kişisel başarı vb. kriterlere dikkat edilmesinin daha uygun olacağı,
-Daha önce bir defa bu görevlere atanmış kişilerin en fazla iki kez atanacağı göz önünde bulundurulduğunda, sürekli aynı kişilerin yurtdışına görevlendirilmesi yerine yeni ve daha dinamik kişilerin bu görevlere atanmasının daha uygun olacağı,
-Her ne kadar kurumlarda en üst yönetici ilgilileri belirlemeye yetkili olsa da son aşamada ilgililerin sayısının, niteliklerinin ve seçiminin Cumhurbaşkanı Kararıyla yapılacağının göz önünde bulundurulması gerektiği değerlendirilmektedir.