Makarnada kıran kırana rekabet! Tüketiciyi neler bekliyor?

Bu yıl iç ve dış pazarda açılacak yeni üretim tesisleriyle makarna sek-töründe kıran kırana bir rekabet de bekleniyor. İç pazarda Mardin ve Şanlıurfa'da ihra-catta ise en büyük ana pazarımız olan Afrika'da Gana, Nijer ve Nijerya'da ye-ni fabrikaların önümüzdeki dönemde reka-beti artıracağına dikkat çekiliyor.

Türkiye'de bu yıl 8 hat devreye girecek

Makarna sektörünün dol-durması gereken 850 bin ton boş kapasitesinin olduğunu ifade eden Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TM-SD) Başkanı Aykut Göymen, bu yıl Mardin ve Şanlıurfa'da yeni kurulan fabrikalarda 7 makarna hattı ve bir hattın da mevcut bir firmanın ka-pasite artışı yapasıyla 8 hat-tın devreye gireceğini söyle-di. Diğer yandan, Türkiye'nin ihracat pazarlarda da kuru-lan yeni makarna fabrikala-rının olduğunu vurguluyun Göymen, "Afrika kıtasına sa-dece 2025 yılında bildiğimiz kadarıyla 50'nin üzerinde hat satışı yapıldı. Afrika'da yeni fabrikalar kuruluyor ve reka-betçiliği artıracak yatırımlar. İhracat yapılan ülkelerde ku-rulan fabrikalar haklı olarak gümrük vergisi de yükseltili-yor" dedi.

Sektörün 2025 yılı hedefin 1,5 milyon tonluk ihracat ra-kamını korumak olduğunu ak-taran Göymen, buna karşılık 933,2 milyon dolarlık ihracat yapıldığını aktardı.

Yurt dı-şında ihracat yapılan ülkeler-de kurulan her makarna tesis ile birlikte vergilerin konuldu-ğunu bildiren Göymen, "Diğer yandan, Avrupa Birliği'ne 20 bin ton kota sınırı olması ve ABD pazarına yüzde 64 ora-nında anti dampik vergisinden dolayı Türk üreticiler söz ko-nusu pazarlara ürün ihraç ede-miyor. Bu pazarlara yeterince ihracat yapamıyoruz. Makar-na sektörünün gelişebileceği pazarlar Afrika, Güney Ame-rika ve Uzakdoğu yer alıyor. Bu pazarları göz önüne aldığımız-da 1,5 milyon tonu koruma he-defimiz var" diye konuştu.

Halı fabrikaları gibi olmasın

Yeni kurulan tesislerin pa-zarda rekabet oluşturacağına dikkat çeken Göymen, bir dö-nem halıcıların yatırım yaptı-ğını ve bir süre sonra karlıkları düşmeye başladığını ifade et-ti. Fabrikalar yeteri kadar kar edemediği için bir kısmının kapandığını hatırlatan Göy-men, "Umarız kimse kapat-maz ve herkesin işi yolunda gi-der. Ama sonuçta tüketim bel-li, üretim artıyor" dedi.

Ortalama ihracat birim değeri 720 $

Geçen yıl makarna ihracatında miktar bakımından yüzde 8 oranında artış yaşandığını açıklayan Göymen, ihracatın şu anda stabil bir şekilde devam ettiğini kaydetti. Uzakdoğu pazarına tüketici talebine göre tonunu 1.000 dolara makarna sattıklarını ileten Göymen, "Afrika'da yumuşak buğdaydan yapılan makarnanın talep edilmesiyle tonunu 650 dolara da satış yapıyoruz. GTİP'e bakıldığında Türkiye ucuz deniliyor ama durum öyle değil. 19.02 GTİP'in içinde aynı zamanda noodle'da var ve çok pahalı. Pahalı olmasının sebebi de sosları yer alıyor. Mesela Çin'in ve Tayvan'ın noodle fiyatları ton başına bin 800 ile 2 bin dolarlara çıkıyor. Burada karışıklığın sebebi GTİP'in gerisine bakılmıyor. Bizim 2024 ortalama fiyatlar yaklaşık 720 doları seviyesinde olduğunu görüyoruz. Ayrıca Türkiye şu anda hizmet ettiği pazarlarda bir marka" diye konuştu.

Afrika'da bu yıl 50 hattın faaliyete girmesi bekleniyor

Şanlıurfa ve Mardin'de yapılan yatırımları değerlendiren Aykut Göymen, diğer sektörlerde olduğu gibi bu tür yatırımların fizibilitesi yapılmadan makarna sektörü için de iyi olmadığını aktardı. Yeni yatırımların fiyat rekabetini daha artıracağına vurgu yapan Göymen, "Bu durum zaten cüzi karlarla çalışan sektörün karlılığını daha da düşmesi anlamına geliyor. Yeni açılan fabrikalar da kendilerine pazar bulmaya çalışacaklar. Pazar belli ve pazardan pay almaya çalışacaklar. 2025 içinde kurulması netleşen üç tane tesis var. Bunlar Şanlıurfa ve Mardin'de yer alıyor.

Bir tanesi şu an faal ve bizim üyemiz. Diğer yandan Türkiye'nin ihracat yaptığı ihracat pazarı Afrika'da sadece 2025 yılında bildiğim kadarıyla 50'nin üzerinde hat satıldı. Afrika'da yeni fabrikalar kuruluyor ve rekabet şansımız oradaki yeni fabrika kurulumlarıyla düşecek. Bu yeni hatlarla rekabet şansımız gerileme göstermesi olası. Afrika'da Gana, Nijerya ve Nijer'de kurulan yeni tesisler 2025 yılında devreye girecek. Ortalama bir hat günlük yaklaşık 100 ton makarna üretiyor. Aylık 150 bin ton, yıllık ise 1,8 milyon ton kapasiteden bahsediyoruz" dedi.

Mehmet Hanifi GÜLEL