657'nin mali hükümleri kalkacak mı?
Bilindiği üzere, Anayasa'da değişiklik yapan 5982 sayılı Kanun, 13 mayıs 2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Kanun, Anayasa Mahkemesince iptal edilmez ve referandumda kabul görürse, sendikal hayatta da önemli değişiklikler yapacaktır. Memurlar.net olarak söz konusu Kanunda yer alan önemli bir düzenlemeye dikkat çekmenin çok yararlı olduğunu düşünüyoruz. Devamı için başlığa tıklayınız.
5982 sayılı Kanun ile 1982 tarihli Anayasamızda yapılan değişikliği anlayabilmek için, eski ve yeni hükümleri karşılaştırmalı olarak vermek yararlı olacaktır.
Aşağıda kırmızı ile gösterilen metinler, yürürlükten kaldırılmış, mavi renkli ibareler ise metne eklenmiştir.
ANAYASA PAKETİNDE YER ALAN SENDİKAL HÜKÜMLER
| ESKİ HÜKÜM | YENİ HÜKÜM |
| A. Toplu iş sözleşmesi hakkı
MADDE 53. ? İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler. Toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağı kanunla düzenlenir. (Ek: 23.7.1995-4121/4 md.) 128 inci maddenin ilk fıkrası kapsamına giren kamu görevlilerinin kanunla kendi aralarında kurmalarına cevaz verilecek olan ve bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları ile 54 üncü madde hükümlerine tabi olmayan sendikalar ve üst kuruluşları, üyeleri adına yargı mercilerine başvurabilir ve İdareyle amaçları doğrultusunda toplu görüşme yapabilirler. Toplu görüşme sonunda anlaşmaya varılırsa düzenlenecek mutabakat metni taraflarca imzalanır. Bu mutabakat metni, uygun idarî veya kanunî düzenlemenin yapılabilmesi için Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Toplu görüşme sonunda mutabakat metni imzalanmamışsa anlaşma ve anlaşmazlık noktaları da taraflarca imzalanacak bir tutanakla Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usuller kanunla düzenlenir. Aynı işyerinde, aynı dönem için, birden fazla toplu iş sözleşmesi yapılamaz ve uygulanamaz. |
?A. Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı? MADDE 53. ? İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler. Toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağı kanunla düzenlenir. ?Memurlar ve diğer kamu görevlileri, toplu sözleşme yapma hakkına sahiptirler. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde taraflar Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurabilir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararları kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir. Toplu sözleşme hakkının kapsamı, istisnaları, toplu sözleşmeden yararlanacaklar, toplu sözleşmenin yapılma şekli, usulü ve yürürlüğü, toplu sözleşme hükümlerinin emeklilere yansıtılması, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun teşkili, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar kanunla düzenlenir.?
|
| 1. Genel ilkeler
MADDE 128. ? Devletin, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür. Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Üst kademe yöneticilerinin yetiştirilme usul ve esasları, kanunla özel olarak düzenlenir. |
Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. ?Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır.? |
DEĞERLENDİRME
Devlet memurların mali hakları 657 sayılı Kanunla belirlenmiştir. Bu belirlemenin dayanağı Anayasanın 128. maddesinin 2. fıkrası hükmüdür. O hüküm şu şekildedir: "Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir."
Bu hüküm gereğince 657 çıkarılmıştır. Hali hazırda yürütülen toplu görüşmelerde de, sadece varolan katsayılar üzerinden bir başka deyişle oransal zam miktarı üzerinden pazarlık yapılmaktadır.
Ancak, yapılan düzenlemede, bir kanun ile düzenlenmesine gerek olmayan bir istisna getirilmektedir. O istisna yeni metinde şu şekildedir: "Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır."
Bu hükme göre, mali ve sosyal haklara ilişkin toplu görüşme sonrasında alınan kararlar direkt hüküm ifade edebilecektir. Bu şu anlama da gelebilmektedir. Eğer anlaşma sağlanırsa, toplu sözleşme hükümleri geçerli olacak, 657'ye atıf yok ise 657'nin mali hükümleri uygulanmayacaktır.
Bu değişikliğin yürürlüğe girmesi ile birlikte, memur sendikaları ile hükümet arasında oransal zam pazarlığı değil, taban ücret üzerinden de pazarlık yapılabilecektir.
Mali ve sosyal haklara ilişkin toplu görüşme hükümlerinin istisna tutulması, önümüzdeki dönemde, çok önemli bir gündem maddesi olacaktır. Anayasa değişikliği sonrasında çıkarılacak yasal mevzuatta bu hususun da değerlendirilmesinin yararlı olacağını düşünüyoruz.