Başka bir ildeki özel sağlık kurumuna sevk edilen memura harcırah verilir mi?

SORU: Bir il den başka bir ildeki özel hastaneye özel hastaneden alınan randevu üzerine ameliyat olacağı için refakatli sevk edildim. Ameliyatımı oldum ve görevime döndüm. İlgili sevk ve refakat evrakımı tedavi yolluğu almak üzere kurumuma verdim. kurumum ödeme emrini hazırlayıp muhasebe müdürlüğüne gönderdi. Muhasebe müdürlüğü uzun bir süre beklettikten sonra. şu eksik, bu eksik diye bir müddet daha bekletti ve ödeme yapmadı. her şey yeniden hazırlanıp gönderildiğinde bu sefer "özel hastaneye sevk edilenlere yolluk ödenmez" gibi yasalarda olmayan garip bir ifadeyi küçük bir kağıda yazıp evrakıma iliştirdikten sonra kurumuma iade etti. Muhasebe müdürlüğünün yaptığı doğru bir uygulamamıdır? Eğer doğru ise yasal gerekçesi nedir? Bu konuda bilgi sahibi olmak istiyorum. İlginize teşekkürler.

CEVAP: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Tedavi Yardımı başlıklı 209'uncu maddesinde; "Devlet memurları ile herhangi bir şekilde sağlık yardımından yararlanmayan eşlerinin veya bakmakla yükümlü bulundukları ana baba ve ikiden fazla dahi olsa aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklarının hastalanmaları halinde, evlerinde veya resmî veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında ayakta veya yatarak tedavileri kurumlarınca sağlanır. Ancak, tedavi ve yol masraflarının ödenebilmesi için, tedaviye tabip raporu ile lüzum gösterilmesi şarttır.
Sağlık Bakanlığı (Milli Savunma Bakanlığında görevli personel için bu Bakanlık) tarafından yetkili kılınan tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenen ve Sağlık Bakanlığınca Onaylanan raporlara göre yurtiçinde tedavilerinin mümkün olmadığı anlaşılan devlet memurları ile bunların eşleri, bakmakla yükümlü oldukları ana, baba ve aile yardımına müstehak çocukları tedavi için yurtdışına gönderilirler. Bunların harcırahları ve tedavi giderleri kurumlarınca ödenir. Yurtdışında tedavi müddeti iki yılı geçemez. Bu müddet içinde acil haller hariç olmak üzere raporda gösterilen hastalıktan başka yapılan tedavi giderleri ödenmez ve bu tedavi için müddet uzatılamaz. Tedavi süresi altı ayı geçtiği takdirde ilgili yabancı sağlık kurumundan alınan ve tedavinin devamı zaruretini gösteren rapor, sağlık ataşeliği veya misyon şefliğince hastanın kurumuna ve Sağlık Bakanlığına gönderilir. Bu işlem, her altı ayda bir tekrarlanır.
Yurt dışında:
a) Sürekli görevde bulunan memurlarla eşlerinin, bakmakla yükümlü oldukları ana, baba ve aile yardımına müstehak çocuklarının,
b) Geçici görev, bilgi ve görgülerini artırmak veya staj yapmak üzere, yurt dışına gönderilen memurların,
Hastalanmaları ve mahalli usule göre tedavilerine lüzum gösterilmeleri halinde tedavi giderleri kurumlarınca karşılanır. Ancak, (a) ve (b) fıkraları kapsamına girenlerin (Geçici görevliler hariç), Dışişleri Bakanlığının görüşü alındıktan sonra Maliye Bakanlığınca tesbit olunan esaslar dairesinde bulundukları ülkelerdeki uygulamalara göre kurumları tarafından mahallinde sigorta ettirilmeleri mümkündür. Bu takdirde, ilgililerin sigorta primleri kurumlarınca, karşılanır, kendilerine ayrıca tedavi giderleri ödenmez.
Ayakta veya meskende tedavi halinde kullanılacak ilaç bedellerinin % 20'si memur tarafından ödenir. Ancak, sağlık kurulu raporu ile belirlenen ve tüberküloz, kanser, kronik böbrek, akıl hastalıkları, organ nakli ve benzeri uzun süreli tedaviye ihtiyaç gösteren hastalıkların ayakta veya meskende tedavileri sırasında kullanılmasına lüzum gösterilen ilaçlardan, hayati önemi haiz oldukları Sağlık Bakanlığınca tespit edilecek olanların bedellerinin tamamı kurumlarınca ödenir.
Bu madde gereğince sağlanacak yardımlardan, topluma uyumu kolaylaştıracak her türlü ortopedik ve diğer yardımcı araç ve gereçlerin standartlara uygunluğu sağlanır.
Tedavi kurum ve kuruluşlarında yapılan tedavilere (diş tedavileri dahil) ilişkin ücretlerle sağlık kurumlarınca verilen raporlar üzerine kullanılması gerekli görülen ortez, protez ve diğer iyileştirme araç bedellerinin kurumlarınca ödenecek kısmı ve buna ilişkin esas ve usuller Sağlık Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca tespit edilir." hükmü yer almaktadır.

657 sayılı Kanunun210 uncu maddesinde "Devlet memurlarının ölümü halinde cenaze giderleri (cenazenin başka yere nakil dahil) kurumlarınca ödenir. Sürekli veya geçici görevle veyahut 78 inci maddeye göre yurt dışında bulunan Devlet memurlarından ölenlerin ve yurt dışında sürekli görevlerde bulunanların eşleri, bakmakla yükümlü oldukları ana, baba ve çocuklarının cenazelerini yurda getirmek için yapılması zorunlu olan giderler kurumlarınca karşılanır.
209 uncu madde ile bu madde hükümleri Maliye ve Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlıklarının görüşleri alınmak suretiyle Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak yönetmeliğe göre uygulanır."hükmü yer almakta olup anılan maddenin son fıkrası hükmü gereğince Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliği 27/07/1973 tarih ve 7/1973 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuş olup, 11/08/1973 tarih ve 14622 sayılı Resmi gazetede yayımlanmış bulunmaktadır. Yönetmelikte kimlerin yararlanacağı ve tedavinin usul ve esasları belirtilmiştir.

Söz konusu yönetmeliğin eşlik etme zorunluluğu başlıklı 27 inci maddesinde "Yatakta tedavi edilenlerin, hastalıkları gereği yanlarında bir kimsenin bulundurulmasının zorunlu olduğu tedaviyi yapan sağlık kurumunun raporu ile belgelendiği takdirde, hastaya biri eşlik ettirilir. Bu takdirde ödenmesi gereken yatak ücreti, sağlık kurumunca düzenlenecek faturada gösterilmek ve belge eklenmek suretiyle, ilgili kurumca ödenir. Hasta özel sağlık kurumunda tedavi edilir ve giderler hasta tarafından bu sağlık kurumuna ödenirse, alınacak fatura ve belge ilgili kuruma verilerek bedeli kurumdan alınır.
Hastanın tedavi edilmek üzere başka bir yere gönderilmesi sırasında yanında bir kimsenin bulundurulmasının zorunlu olduğu hastayı gönderen sağlık kurumu veya kuruluşunun raporunda belirtildiği takdirde, hastaya biri eşlik ettirilir. Eşlik eden kimseye de, memurun bağlı olduğu kurumca, "Harcırah Kanunu" hükümleri dairesinde yolluk ve gündelik verilir. Hasta bu Yönetmeliğin 26 ncı maddesi gereğince belirli bir araç ile gönderiliyorsa, eşlik edenin yollukları da aynı madde hükümleri uyarınca ödenir." denilmek suretiyle zorunlu hallerde hastaya refakat imkanı sağlanmıştır. Ancak fıkra metninde hastaya biri eşlik ettirilir denilmek suretiyle hastayı gönderen sağlık kurumu veya kuruluşunun sadece refakatçi için lüzum gösterebileceği ifade edilmiştir. Aynı fıkrada, eşlik eden kimseye verilecek yolluk ve gündelik konusunda da Harcırah Kanununa atıf yapılmıştır.
25/06/2003 tarih ve 4905 sayılı Kanunun ile değiştirilen 209 uncu maddenin birinci paragrafı hükmü ile Devlet memurlarının özel sağlık kurum ve kuruluşlarında ayakta veya yatarak tedavilerinin kumlarınca yaptırılacağı açıkça zikredilmiştir. 4905 sayılı Kanunun daha önce 657 sayılı Kanunun 209 uncu maddesinde yer alan "özel sağlık kurumlarında" ibaresini "özel sağlık kurum ve kuruluşlarında" olarak değiştirmiştir.

17.4.2003 tarihli ve 25082 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 03/04/2003 tarih ve 2003/5443 sayılı Bakanlar Kururlu Kararı ile Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliğine eklenen özel sağlık kurumlarında tedavi başlıklı ek 2 nci maddesinde "Yönetmeliğin 3 üncü maddesine göre tedavi ve yol giderlerinden yararlanacak olanlar resmi sağlık kurum ve kuruluşları tarafından, tedavi amacıyla, özel sağlık kurumlarına sevk edilebilir.
Hangi özel sağlık kurumlarına doğrudan sevk yapılabileceği, hangi tür tedaviler için hasta gönderileceği hususları ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, özel sağlık kurumlarında aranacak tıbbi donanım ve teknik özellikler, Maliye Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığınca müştereken tespit edilir.
Özel sağlık kurumlarında yapılacak paket tedavi uygulamaları ve bunlara ilişkin fiyatlandırma işlemleri ile ilgili olarak özel sağlık kurumları ile Maliye Bakanlığı arasında anlaşma yapılabilir.
Kurumlarca, özel sağlık kurumlarına yapılacak ödemeler, resmi sağlık kurumları için tespit edilen birim fiyatlarını geçemez." hükmü bulunmaktadır. Mezkur ek madde ile yapılan düzenleme ile özel sağlık kurumlarından kamu personeli ile bunların bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin de yararlanmasına imkan sağlanmıştır bulunmaktadır.

Anılan madde hükmü uyarınca anılan Bakanlıklarca 30/05/2003 tarih ve 25123 sayılı Resmi gazetede Teşhis ve Tedavi Amacıyla Özel Sağlık Kuruluşlarına Hasta Sevkine ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ yayınlanmıştır. Bilahare Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü devlet memurlarının özel hastanelere sevkine ilişkin Genelge yayınlamış bulunmaktadır. Ayrıca her yıl yayınlanan bütçe uygulama talimatlarında da konuya ilişkin olarak düzenlemelere yer verilmiştir. 2005 Mali Yılı 4-5-6 Sıra Nolu Bütçe Uygulama Talimatı talimatlarında konuya ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.

6245 sayılı Harcırah Kanunun 18 inci maddesinin ( c) bendinde "Kanunları gereğince sağlık kurumlarında yatarak veya ayakta tedavi maksadıyla (Aile Fertleri için ikamet mahalli dışına) gönderilenlere, gidiş ve dönüşleri için yol masrafı ve gündelik ödenir. Ayakta tedavi görenlere ayakta tedavi süresince gündelik ve ikamet ettikleri yer ile tedavi kurumu arasındaki mutat taşıt ücreti ayrıca ödenir." ve 20 nci maddesinde "Hastalıkları icabı 18 inci maddenin (c) bendinde yazılı yerlere bir kimse refakatinde gitmesi lüzumu resmi tabip raporuyla tevsik edilenlere refakat edecek aile efradından birisine ve aile efradından refakat edecek bir kimse bulunmadığı takdirde kurumlarınca terfik olunacak memur veya hizmetliye bu işin devamı müddetince yevmiye ve yol masrafı verilir."hükümleri bulunmaktadır.

Bu itibarla, 6245 sayılı Kanun uyarınca tedavi maksadı ile ikamet mahalli dışına gönderilenlerin yol parsı ve gündelik ödenmesi anılan kanunun 20 maddesinde yer alan "bir kimse refakatinde gitmesi lüzumu resmi tabip raporuyla tevsik edilenlere" edilmesine bağlanmıştır. Usulüne uygun olarak alınmış sevk ve ikamet mahallin dışına bir kimsenin refakatinde gitmesi yönünde doktor raporu olan kimsenin tedavi giderleri ile yol ve gündeliklerinin ödenmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, durum göstermektedir ki Devlet memurları bu dağınık ve seyyal mevzuat içerisinde bocalamaktadırlar. Bu düzenlemelerin hepsine uyulmaz ise saymanlıklar memurlara tedavi giderlerinin ödenmesinde zorluklar çıkarmaktadırlar.

Memura eski tabir ile "gavur eziyeti çektirmenin" bir anlamı yoktur.Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliği yasalarda yapılan değişikler göz önünde bulundurularak baştan sona yeniden yapılandırılmalıdır. Devlet memurları tek kaynaktan doğru olarak bilgilendirilmelidir. Yönetmelikte değişiklik yapılması zorunlu hale gelmiştir.

Devlet memurunun teşhis ve tedavisinde özel ve kamu ayrımı kalmamıştır. Öyle ise Yönetmelikte yer alan sevk zinciri bu çerçevede düzenleme yapılmalı ve hariçten gazel okuyan düzenlemeler yürürlükten kaldırılmalıdır. Devlet memurlarının tedavi giderleri belirtilen usule uyulması halinde kamu kurumu tarafından karşılanmaktadır. Usule uymayan sonucuna katlanmaktadır. Usulü öğrenmek dedektif gibi elli adrese bakmak zorunda olmamalıdır. Bunu sağlayacak olan kurumda Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığıdır. Bir an önce konu hakkında bir çalışma yapmalı ve ilgili kurumların görüşlerini aldıktan sonra yönetmeliğe son şeklini vererek Bakanlar Kuruluna sevk etmelidir.