Yolluk ödenmeyen sözleşmeli personel hangi yolu izlemeli?

2020 ve 2021 yıllarına yönelik Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararının Birinci Bölümünde yer alan "Sözleşmeli personelin sürekli görev yolluğu" başlıklı 47. maddesindeki; "(1) 6245 sayılı Harcırah Kanununun sürekli görev yolluğuna ilişkin hükümleri, aynı Kanuna tabi idarelerde ayın veya haftanın bazı günleri ya da günün belirli saatleri gibi kısmi zamanlı çalışan sözleşmeli personel hariç olmak üzere, sözleşmeli personel pozisyonlarında istihdam edilenlerden mevzuatı veya sözleşmesi uyarınca sürekli görev yolluğu ödenmeyenler hakkında 5 inci derece kadrolu memur için tespit olunan gündelik tutarı esas alınarak uygulanır." hükümlerince naklen veya geçici görevle başka bir mahale gönderilenlere "Daimi vazife harcırahı" yani sürekli görev yolluğu ödeneceği belirtilmiştir.(Nakil olan personele verilen harcıraha "sürekli görev yolluğu" denilmektedir)

Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararında yer alan bu hükme göre, gerek eş ve sağlık durumu gerekse de isteğe bağlı yapılan tayinlerde sözleşmeli personele, 5. dereceli kadrolu memur esas alınarak, daimi görev harcırahı verilecektir.

Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararının Birinci Bölümünde yer alan " Yürürlük süresi ve tereddütlerin giderilmesi " başlıklı 3. maddesi 1. fıkrasındaki; " (1) Bu Karar, 1/1/2020-31/12/2021 tarihleri arasında uygulanır." hükümleri nedeniyle sözleşmeli personele yolluk ödenmesi işlemi 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren başlayacaktır.

Sitemize iletilen bilgilere göre bazı il milli eğitim müdürlükleri sözleşmeli öğretmenlere "sürekli görev yolluğu" ödemekte iken bazıları ise ödememektedir. Ödeyenlerin ödemesi Danıştay karalarına göre isabetledir. Ödemeyenler için ise yolluğun talep edilmesi ve hukuki sürecin başlatılması gerekmektedir.

Peki yolluğun talep edilmesi ve hukuki süreç ne zaman başlatılmalıdır?

ANAYASA MAHKEMESİ; NAKLEN ATAMALARA YOLLUK VERİLMESİ GEREKTİĞİNE HÜKMETMİŞTİR

Anayasa Mahkemesinin 2006/44 esas sayılı 20/03/2008 Tarihli İptal Kararının gerekçesinde; "İlk defa devlet memurluğuna atanan kişi, görevine başlayıncaya kadar memur ya da kamu görevlisi sayılmamakta, görevine başladığı tarihten itibaren kamu görevlisi sıfatını kazanmaktadır. Bu süreye ilişkin olarak kendisine aylık ödenmemekte, tedavi yardımı hizmetleri ile memurlara ve diğer kamu görevlilerine sağlanan bir takım haklardan yararlandırılmamaktadır. Oysa naklen atanan kamu görevlileri, naklen atama işleminin yapıldığı tarihten önce kamu görevlisi olup, belirli bir statü hukuku içerisinde kendilerine yüklenilen kamu görevini yerine getirmektedirler. Bu durumda, ilk defa devlet memurluğuna atananlar ile halen devlet memuru olup da naklen ataması yapılanlar aynı hukuksal konumda bulunmamaktadırlar."

".....ilk defa devlet memurluğuna atanan kişiler kamu görevlisi sıfatını, görevlerine başladıkları tarihten itibaren kazandıklarından ve görevlerine başlamadıkları sürece kamu görevlisi sayılmadıklarından, atandıkları görev yerlerine ulaşıncaya kadar üstlendikleri giderlerin kamu hizmetinin yürütülmesinden kaynaklandığını söylemek mümkün değildir. Böyle olunca da, atandıkları yere giderken üstlendikleri giderlerin kamuca paylaşılması zorunluluğu bulunmamaktadır."

DANIŞTAY; SÖZLEŞMELİ PERSONELE YOLLUK ÖDENMEMESİ YÖNÜNDEKİ HÜKMÜ İPTAL ETMİŞTİR

Danıştay İkinci Dairesinin 26/12/2013 tarihli ve E:2009/140, K:2013/12270 sayılı kararı ile Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'ın 4. maddesindeki "Sözleşmeli personele geçici görev yolluğu dışında harcırah ödenmez" ibaresi iptal edilmiştir.

Söz konusu Danıştay Kararında "temel ve asli fonksiyonları kamu hizmetini yürütmek olan kamu görevlileri, kamu hizmetinin iyi işlemesi için, ya kendi isteklerine dayalı olarak ya da re'sen kanunlarda yer alan kurallar çerçevesinde, yetkili idari makamlarca bulundukları yerden başka bir yere atanabilmekte, bu atamaya bağlı olarak da yeni görev yerlerinde göreve başlayabilmek için bazı giderler yapmak zorunda kalmaktadırlar. Yolluk ödemesi, kamu hizmetinin gerektirdiği durumlarda bu hizmet için görevlendirilen kişilerin katlanacakları giderleri karşılamak üzere yapılan parasal ödemeyi içeren bir idari işlem olup, atama işlemi sonucunda görev yeri değişen kamu görevlisinin karşı karşıya kaldığı külfetin kamu hizmetinin yürütülmesinden kaynaklanması nedeniyle, Kanun koyucu tarafından bu külfetin kamuca karşılanması amacıyla yasal düzenlemeler yapıldığı, 29/03/2009 günlü, 27184 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar'ın 5. maddesi ile söz konusu Esaslar'a Ek 3. madde eklenerek, sözleşmeli personelin belirli şartlan taşıması koşuluyla naklen atanmalarına yönelik düzenleme getirildiğine göre, görev yeri değişikliği nedeniyle kamu hizmetinin yürütülmesinden kaynaklanan külfetin kamuca karşılanması amacıyla sözleşmeli personele harcırah ödenmesi gerektiğinden, anılan ibarede hukuka uyarlık görülmediği" hükmüne yer verilmiştir.

DANIŞTAY; GÖREV YERİ DEĞİŞEN SÖZLEŞMELİ PERSONELE BU ESNADA KATLANDIĞI ZORUNLU GİDERLERİN KARŞILIĞI OLARAK YOLLUK ÖDENMESİ GEREKTİĞİNE HÜKMETMİŞTİR

Danıştay 5. Dairesinin 2010/683 Esas Sayılı 25/06/2010 Tarihli Yürütmeyi Durdurma Kararının gerekçesinde; "T.C. Anayasası'nın Çalışma Hakkı ve ödevi başlıklı 49. maddesinde: "Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek İçin çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır." hükmü yer almıştır.

Temel ve asli fonksiyonları kamu hizmetini yürütmek olan kamu görevlileri, kamu hizmetinin iyi işlemesi için ya kendi isteklerine dayalı olarak, ya da re'sen kanunlarda yer alan kurallar çerçevesinde, yetkili idari makamlarca bulundukları yerden başka bir yere atanabilmekte, bu atamaya bağlı olarak da yeni görev yerlerinde göreve başlayabilmek için bazı giderler yapmak zorunda kalmaktadırlar. Yolluk Ödemesi; kamu hizmetinin gerektirdiği durumlarda bu hizmet için görevlendirilen kişilerin katlanacakları giderleri karşılamak üzere yapılan parasal ödemeyi içeren bir idari işlem olup atama işlemi sonucunda görev yeri değişen kamu görevlisinin karşı karşıya kaldığı külfetin kamu hizmetinin yürütülmesinden kaynaklanması nedeniyle, Kanun koyucu tarafından bu külfetin kamuca karşılanması amacıyla yasal düzenlemeler yapılmıştır.

29.3.2009günlü, 27184 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esasların 5. maddesi ile söz konusu Esaslara Ek 3. madde eklenerek, sözleşmeli personelin belirli şartları taşıması koşuluyla naklen atanmasına yönelik düzenleme getirilmiştir.

Anılan Esaslar ile günün gelişen koşullarına uygun olarak belirli durumlarda sözleşmeli personele nakil olanağı tanınması nedeniyle, görev yeri değişen personele bu esnada katlandığı zorunlu giderlerin karşılığı olarak yolluk ödenmesi gerekmektedir." hükümlerine yer verilmiştir.

DANIŞTAY; KANUNDA YER ALAN BİR AYLIK SÜRENİN HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE OLARAK NİTELENDİRİLEMEYECEĞİNE HÜKMETMİŞTİR

6245 sayılı harcırah kanununun 59. maddesinde düzenlenen süre dava süresi olmayıp, verilen avansın kapatılması amacına yönelik bir beyanname verme süresi olarak düzenlenmiş olduğundan, beyanname verilmesi için öngörülen bu bir aylık sürenin hak düşürücü süre olarak nitelendirilemeyeceği hakkında Danıştay 5. Dairesinin 1997/2699 karar, 1996/520 esas sayılı ve 20/11/1997 tarihli kararı bulunmaktadır.

Bu Danıştay kararında; "6245 sayılı Harcırah Kanununun "Harcırahın Sureti Tediye ve Mahsubu" başlıklı değişik 59. maddesinin 1. fıkrasında, harcırahın memurun ve hizmetlinin gidişinde ve ailenin nakli sırasında peşin olarak verileceği, harcırahın tam miktarının önceden tayin ve tespitinin mümkün olmadığı hallerde yetecek miktarda paranın avans olarak verileceği; aynı maddenin 3. ve takip eden fıkralarında da, daimi memuriyetle bir yere gönderilenlerin, gidecekleri mahalle varış tarihinden ve muvakkat vazife ile gönderilenlerin de memuriyet mahalline dönüş tarihlerinden itibaren bir ay zarfında harcırah beyannamelerini, evrakı müsbiteleri ile birlikte dairesi amirine tevdi edecekleri, beyannameyi alan daire amirlerinin, bunu vize ettikten sonra taşrada mahallin en büyük malmemuruna ve merkezde de alakadar mali mercie vermekle mükellef oldukları;

vaki masrafın verilen avans paradan fazla olması durumunda, bu fazlalığın tesviye, az olması halinde ise bu farkın re'sen istirdat olunacağı; harcırah itası ve avansların mahsubu muamelelerinde aksi sabit oluncaya kadar memurun beyanına itibar olunacağı hükme bağlanmıştır.

Görüldüğü gibi anılan maddede düzenlenen süre dava süresi olmayıp, verilen avansın kapatılması amacına yönelik bir beyanname süresidir. Bu nedenle beyanname verilmesi için öngörülen bir aylık sürenin hak düşürücü bir süre olarak nitelendirilemeyeceği açıktır." hükümleri bulunmaktadır.

DANIŞTAY; VERDİGİ ÇEŞİTLİ KARARLARDA SÖZLEŞMELİ PERSONELE YOLLUK ÖDENMEMESİNE HÜKMETMİŞTİR

Danıştay İkinci Daire Başkanlığının Esas No: 2015/3695 Karar No: 2015/8792 11/11/2015 tarihli ve Danıştay İkinci Daire Başkanlığının Esas No: 2015/3694 Karar No: 2015/8791 11/11/2015 tarihli kararlarında; "Dava konusu işlemin yasal dayanaklarını oluşturan ve 06/06/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 4. maddesinde yer alan; "Sözleşmeli personele geçici görev yolluğu dışında harcırah ödenemez." ibaresi ile buna paralel olarak yürürlüğe sokulan Milli Eğitim Bakanlığı'nın 2006/58 sayılı Genelgesi'nin 11. maddesinde yer alan; "Sözleşmeli öğretmenlere sürekli görev yolluğu ödenmeyecektir." ibaresinin Danıştay İkinci Dairesi'nin 28/02/2011 günlü, E:2010/5994 sayılı kararıyla yürütmesinin durdurulmuş olması nedeniyle oluşan yeni hukuki durum karşısında, davacının sürekli görev yolluğunu alabilmek için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 10. maddesi kapsamında idareye her zaman başvurabileceği de açıktır." hükümleri bulunmaktadır.

Danıştay İkinci Daire Başkanlığının Esas No: 2015/1900, Karar No: 2015/6522 ve 16/06/2015 tarihli kararında; "Mevzuatımızda açıktan atama, "yer değiştirme" kavramı içinde yer alan atama biçimleri dışında düzenlenmiş olup, bir koşul işlem niteliği taşımaktadır. Nesnel hukuktan doğan bir güç ve yetkinin kullanılması sonucu kişi, atama işlemiyle, hak ve yükümlülükleri, yetki ve sorumlulukları kural işlemlerle önceden belirlenmiş bir statüye sokulmaktadır. Yer değiştirme işlemlerinde ise, görev yerinin ya da kurumun değiştirilmesi söz konusu olmaktadır.

Yukarıda yer verilen düzenlemeler ve yargı kararları ışığında bir değerlendirme yapıldığında; davacının sözleşmeli öğretmen olarak görev yapmaya başlamasıyla kamu görevlisi statüsüne girmiş olduğu, diğer bir deyişle ilk defa devlet memurluğuna atanan kişi konumunda bulunmadığı, aynı kurum içinde sözleşmeli personel statüsünden görev yeri değişerek ve arada herhangi bir kesinti olmaksızın KPSS puanına göre kadrolu statüye geçmesine ilişkin atama işleminin ise içerik itibariyle naklen atama niteliğinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır." hükümleri bulunmaktadır.

DANIŞTAY; 5 YIL İÇİNDE HARCIRAH TALEBİNDE BULUNULABİLECEĞİNE HÜKMETMİŞTİR

Danıştay 2. Dairesinin 2005/4297 Karar, 2004/7942 Esas Sayılı ve 23/12/2005 Tarihli kararında; Harcırahın hak sahibi bakımından kazanılmış bir hak teşkil ettiği ve bu bakımdan idareye yapılacak bir başvuru üzerine alınacak cevap doğrultusunda İdari Yargılama Usul Kanununda belirtilen süreler içerisinde dava açılabileceği hükmünü vermiş olup, 2577 Sayılı Yasa'da öngörülen zamanaşımı süresini kamu çalışanı lehine geniş yorumlamıştır.

Danıştay 2. Dairesinin 2005/4297 Karar, 2004/7942 Esas Sayılı ve 23/12/2005 Tarihli Kararına göre; yazılı istek üzerine atanmaları nedeniyle kendilerine harcırah ödemesi yapılmayan kamu çalışanları, 5 yıl içerisinde harcırah talebini içeren bir dilekçe ile kurumlarına başvurup gelecek cevaba göre idare mahkemelerinde 60 günlük süre içerisinde dava açma hakkına sahiptirler.

Yukarıda yer verdiğimiz Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararında yer alan kararlara göre; gerek eş ve sağlık durumu gerekse de isteğe bağlı yapılan tayinlerde sözleşmeli personele, 5. dereceli kadrolu memur esas alınarak, daimi görev harcırahı ödenmesi işlemi 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren başlayacağından ve yukarıdaki yüksek mahkeme yargı kararlarına göre de zaten sözleşmeli personele yolluk ödenmesi gerektiğinden yolluk ödenmesini garanti altına almak için örneğin yaz döneminde özür durumunda dolayı yer değiştiren sözleşmeli öğretmenlerimizin 1 Ocak 2020'den itibaren yolluklarını hazırladığımız dilekçe ile talep etmesi ödeme yapılmaz ise verilecek ret cevabı gelmesi halinde ise kamu denetçiliği kurumuna (ombudsmana) başvurması yerinde olacaktır.

Ahmet KANDEMİR